Körfez ülkeleri, ekonomik fırsatları değerlendirmek ve güvenlik çıkarlarını korumak için kıtaya daha iddialı bir şekilde dahil olmaya devam ediyorlar. Afrika kıtasında politik, ekonomik ve askeri sermayeye yapılan hızlı yatırım net bir mesaj veriyor: Kıtada rekabet içerisinde olan Katar ve BAE, Afrika’nın jeopolitik geleceğinde önemli oyun kurucu olmaya aday ülkeler olarak ön plana çıkıyor.
Körfez ülkelerinin Afrika ile daha güçlü ekonomik ve siyasi bağlara olan ilgisinin çeşitli nedenleri var. Kıtanın büyümekte olan bir pazar olarak şüphesiz potansiyeli ve geniş doğal kaynakları büyük bir rol oynamaktadır. Körfez şirketleri alternatif yatırımlar arıyor ve Afrika kıtası geniş bir yelpazede fırsatlar sunuyor. Bunun yanında BAE, Suudi Arabistan ve Katar kıtada mevcut ittifaklarını desteklemekle birlikte yenilerini inşa etmek istiyor.
NİJERYA’NIN KÖRFEZ ÜLKELERİ İÇİN ÖNEMİ
Asya’da ve Çin’de maliyetlerin artmasıyla birlikte yatırımcıların üretim merkezi olarak, 200 milyondan fazla nüfusu, ucuz işgücü ve nispeten istikrarlı bir siyasi ve sosyal çevreye sahip olan Nijerya, Körfez ve çokuluslu şirketler de dahil olmak üzere uluslararası yatırımcılardan büyük ilgi görüyor.
Çoğu Afrika ülkesi hâlâ yeni bir büyüme aşamasında, bu nedenle yatırıma ihtiyaç duyulan sektörlerde yenilenebilir enerji, sağlık, ilaç, bilişim ve lojistik gibi sektörlerde fırsatları değerlendirmeyi düşünüyorlar. Afrika kıtasının bir bölümünde önemli yatırımları olan BAE çeşitlilik kazanma hedeflerinde Nijerya ve Gana gibi Batı Afrika ülkelerine de farklı alanlarda geçiş yapmaya başladı.
BUHARİ’NİN BAE ZİYARETİ
Bu ay içerisinde Nijerya Devlet Başkanı Buhari’nin BAE ziyareti sırasında Nijerya’yı cazip yatırım hedefi olarak sunması, BAE ile Nijerya arasındaki kilit sektörlerde, özellikle lojistik, kalkınma, tarım ve ticaret yatırım alanlarında, görüşmelerin gerçekleşmesi gelecekteki işbirliği potansiyeli sunan en önemli sektörler arasında yer alıyor. BAE’nin Nijerya ile ortak bağlar kurma konusundaki ilgisi, jeostratejik konumundan yararlanma, gıda güvenliklerini artırma ve ekonomik etkilerini genişletmek gibi konular olduğu görülüyor.
Başkan Buhari, Dubai’de Ortadoğu ve Asya’da süpermarketler zinciri işleten Lulu Group başkanı ile görüşmesinden haftalar sonra, Nijerya’da yerel tarımsal ürünleri, Körfez, Hindistan ve Uzakdoğu’ya ihraç etmek için lojistik tesis kurmayı hedeflemesi, BAE’nin Nijerya’daki fırsatlardan yararlanma isteğini ortaya koyuyor.
Görüşmeler esnasında BAE’nin Nijerya’ya ilgi gösterdiği alanlar arasında özellikle kalkınma, tarım, elektrik santrali ve trafo merkezleri kurma, hotel, gayrimenkul, sağlık hizmetleri, eğitim ve finansal yatırımlar etrafında toplanmıştır.
BAE’ye ait dünyanın en büyük üçüncü liman işletmecisi olan DP World, Dakar limanını işletmesi ve lojistik serbest bölge açarak Batı Afrika’da bölgesel lojistik merkezi haline gelmesi gösteriyor ki, BAE Nijerya’ya gelecekte yatırım yapma konusunda daha fazla ilgi gösterecektir.
Dubai’yi Afrika pazarlarına hizmet veren bölgesel bir ofis olarak birçok Afrika şirketi merkezlerini Dubai’ye taşıyor. Örneğin Afrika’nın en büyük şirketlerinden biri olan Nijerya Stallion Group, küresel merkezini Dubai’ye taşıdı. Dubai Ticaret Odası’na (DCC) göre, 2017’den itibaren Dubai’de 12.000’den fazla Afrikalı şirket faaliyet gösteriyor.
BAE’nin şüphesiz kaybettiği pazarlarda oluyor. Bunlardan, BAE’nin 14 Afrika ülkesinde faaliyet gösteren Telekom devi Etisalat, Nijerya bankalarından alınan 1,2 milyar dolarlık kredinin yeniden müzakere edilmemesinin ardından Etisalat Nijerya’dan çekilerek yüzde 14 telekom pazarındaki payını kaybetti.
KATAR EMİRİ’NİN İLK NİJERYA ZİYARETİ
Katar-Nijerya ilişkileri, iki ülke arasında güçlü bağlar temelinde gelişmekte ve bu da birçok politik, ekonomik, ticari, kültürel ve yatırım alanında hızlı bir gelişme sağlamıştır. Katar ile Afrika ülkeleri arasındaki ticari ilişkiler son zamanlarda coğrafi, sektörel ve stratejik bir bakış açısıyla büyük ölçüde değişti. Kuzey Afrika ülkelerini tercih eden eğilim yerini Sahra altı Afrika ülkelerine yönelik artan bir ilgi ile değiştirdi.
Katar Emiri’nin 2017 yılında Senegal, Mali, Burkina Faso, Gine, Fildişi Sahili ve Gana’ya gerçekleştirdiği ziyaretler ve son olarak Ruanda ve Nijerya ziyaretleri Katar’ın Afrika ülkeleriyle yeni bağlar kurmayı dış politika haline getirdiği açıkça görüldüğü gibi, BAE ve Suudi Arabistan’a yanıt olarak yeni ittifaklar inşa etme arzusu, sağlam ilişkiler ve stratejik ortaklıklar kurmak için kıtada ki Katar ilgisini yansıtıyor. Katar Emiri’nin ziyaretinden hemen sonra Suudilerin Nijerya ile petrol ve doğalgaz anlaşması yapması ve BAE’nin de altın ticaretini artırmayı istemesi, bölgedeki rekabeti göstermektedir.
Katar Emiri Şeyh Hamad Al-thani, ilk kez Nijerya’ya ziyaret gerçekleştirmesi her iki ülke için önemli konuların görüşülmesine ortam hazırladı. Nijerya Devlet Başkanı Buhari’nin “Sizi rafinerilerimize, boru hatlarımıza, enerji sektörüne, havacılığa, ziraata, eğitime ve diğer birçok sektöre yatırım yapmaya davet ediyoruz, böylece yatırımınızı denetlemek için yönetiminize buradan sahip olabilirsiniz. Uzmanlığınıza ihtiyacımız var” söylemi bir nevi Katar’ı Nijerya’ya davet, deneyimlerinden faydalanma ve Katar’a güvenin belirgin şekilde öne çıktığını gösteriyor.
Nijerya, doğal kaynakları bakımından zengin ve fırsatlarla dolu bir ülke olduğundan Katar için önemlidir, çünkü Katar özel sektörüne ticaret ve yatırım için yalnızca Katar’a geri sermaye akışı oluşturmakla kalmayıp, aynı zamanda bu Nijerya’ya iş yaratımıyla sonuçlanan büyük bir potansiyel sunmaktadır.
Suudi Arabistan, BAE ve diğer bazı Körfez ülkeleri, Katar’ın terörist gruplara fon sağladığını ve İran’la dost olduğunu iddia ederek, Katar’a yaptırım ve abluka uyguladılar. Nijerya bu süreçte BAE ve Suudi Arabistan’ı Katar ablukalarına son vermeye çağırarak, süreçteki konumunu belirlemiştir.
KATAR’IN KITADA ARTAN BÜYÜKELÇİLİKLERİ
İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 2010 yılında başlamasıyla birlikte, her iki ülke büyükelçiliklerini 2013 yılında açarak diplomatik alandaki hızlı gelişmeyi yansıtmıştır. Katar’da Afrika elçilikleri ve Afrika’daki Emirlikler’in açılması birkaç yıldır artmaktadır. Son yıllarda, Türkiye’den sonra Sahra altı Afrika ülkelerinde en çok elçilik açan ülke Katar oldu. Katar 2013- 2015 yılları arasında 11 yeni büyükelçilik açarken, 2010- 2018 yılları arasında BAE 9, Suudi Arabistan ve Kuveyt 2 büyükelçilik açarak, gelecekte Sahra altı Afrika’da daha fazla elçilik açmayı planlıyorlar.
