Makedon hükümetinin ülkenin yüzde 25’ini oluşturan Arnavutlara kamuda alan açmaması, Arnavutça Eğitim Kurumlarına sınırlı oranda izin verilmesi gibi dışlayıcı tutumlara,e Makedon Muhalefet Lider Zoran Zaev’in hükümete ait yasadışı meseleler ile ilgili ses kayıtlarını kamuoyuna sunması ile ülkede kriz gittikçe tırmandı. Kriz, 2001 yılında Kosova Kurtuluş Ordusu (Ushtria Çlirimtare e Kosovës,UÇK) ile Makedon Ordusunun Kumanova’da karşı karşıya gelmesine sebep oldu. Yaşanan çatışmada 200’den fazla kişi öldü, yüz binden fazla kişi iç göçe zorlandı. Durum iç savaşa doğru ilerken ABD ve AB’nin garantörlüğü ile taraflar arasında 13 Ağustos 2001’de Ohrid Çerçeve Antlaşması (OÇA) imzalandı. Dönemin Cumhurbaşkanı Boris Troykovski ‘nin imzalanmak zorunda kaldığı antlaşmada Makedonları Milliyetçi VMRO DPMNE (Makedon Birliği Demokratik Partisi) ve SDSM (Sosyal Demokratlar Birliği) temsil ederken Arnavutları PDSH (Arnavut Demokratlar Partisi) temsil etmiş olsa da esas belirleyici rolü UÇK oynadı. Makedonya’da yaşayan Arnavutların sempatisini kazanan UÇK bu çatışmadan sonra yoluna siyasette parti kurarak BDİ olarak devam etti.
Bu antlaşmadan sonra Makedonya Cumhuriyeti multi etnik toplumdan multi etnik devlete geçiş yaptı. İmzalanan anlaşma hükümlerinde yer alan ülkede yaşayan azınlıklara kamu kurumlarında alan açılması ve Arnavutça’nın resmi dil kabul edilmesi gibi maddelerin kabul edilmesine rağmen yürürlüğe konulmaması gerginliği devam ettirdi. Ohrid Çerçeve Antlaşması imzalanmasına rağmen uygulanmadığı için azınlıkların isteklerinin devam etmesi zaten dış meselelerle sürekli beslenen Makedon Milliyetçiliğinin zirveye ulaşmasına sebep oldu. Bu milliyetçi dil giderek ana akımlaşarak devlet dili haline gelmeye başladı.
2006’da VMRO DPMNE’nin (Makedon Birliği Demokratik Partisi) koalisyon yaparak yanına ılımlı Arnavutlardan oluşan PDSH’yi (Arnavut Demokratlar Partisi) ’yi çekti. Büyük bir oy aldığı halde BDİ (Demokratik Entegrasyon Birliği) hükümette yer vermeyip saf dışı bıraktı. Makedon Devlet Seçim Kurulu yasalarına göre yasadışı bu ırkçı tavır Makedon Hükümeti’nin AB tarafından da çok ciddi eleştirilere maruz kalmasına ve Makedonya’nın AB adaylık sürecine gölge düşürmesine sebep oldu. 2008’de yapılan seçimlerde bir öncekinden çok daha fazla oy alan BDİ bu kez beş bakanlık ve üç başkan yardımcılığı ile kurulan hükümette yerini aldı. Avrupa’da giderek ana akımlaşan radikal sağ söylemlerinin ülkeye etkisiyle sürekli milliyetçi damarı besleyen bir retorik geliştiren Gruevski’nin Başkanlığı ise olayların artarak şiddetlenmesine sebep oldu. Hükümetin içinde yer aldığı yolsuzlukları, Makedon Milliyetçiliğini kullanıp kaşıyarak örtbas etmeye çalışan Gruevski’nin bu politikası NATO tarafından sert bir dille eleştirilerek Makedonya’nın adaylık süreci sekteye uğradı.
9 Mayıs 2011 günü ise güvenlik kuvvetlerinin aniden Kumanova’daki bir grup Arnavut üzerine başlattığı operasyon ülke gündemini değiştirdi. Operasyon sırasında çıkan ve iki gün süren çatışmalar sekizi polis 22 kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. Bir hayli beceriksizce yürütüldüğü anlaşılan bu operasyon hükümete büyük siyasi maliyet getirdi. Tepkiler karşısında İçişleri Bakanı Gordana Jankuloska ve Ulaştırma Bakanı Mile Janakieski ile beraber Güvenlik ve İstihbarat Kurumu (UBK) Şefi Saso Mijalkov görevlerinden istifa ettiler. Özellikle ülkenin içişleri teşkilatını yıllardır perde gerisinden yönettiği söylenen ve son çıkan kaset tartışmalarının odağında bulunan Mijalkov’un istifası, ülkede bir dönemin kapandığına işaret etti.
2011-2014 arasında sakin bir şekilde ilerleyen Makedon-Arnavut gerilimi , Gruevski’nin 2014’te Makedon Milliyetçiliğinin önemli kahramanlarının şehrin Arnavut Nüfusun yoğun olduğu bölgelerine heykellerini dikmesiyle yeniden alevlendi. Bu gerilim yaşanan bir cinayet üzerine Makedonların, Üsküp’ün Gyorçe Petrov Bölgesinde yaşayan Arnavutların evlerini ve iş yerlerini yağmalamasına varana dek devam etti. Ardından 2015’te öldürülen bir Makedon’un cinayetinden ortada hiçbir delil olmamasına rağmen dört Arnavut gencinin sadece sosyal medyada İslami içerikte paylaşımlar yapması sebebiyle sorumlu tutulup müebbet ile yargılanmasıyla birlikte yeniden zirveye ulaştı. Sokaklara dökülen Arnavutlar protestolara başladı. 2015’ten 2016’ya kadar bir gergin bir sakin ilerleyen Makedon-Arnavut gerilimi 11 Aralık 2016 seçimlerinde hükümetin kurulamaması ile yeniden başladı. PDSH (Arnavut Demokratlar Partisi) ve VMRO ( Makedon Birliği Demokratik Partisi ) ile yapılan koalisyon 61 sayısını yakalamayınca Arnavutlarla da anlaşamayan Gruevski 20 gün içinde hükümeti kuramadı.
Arnavutların içinde olduğu bir koalisyona hükümet kurma yetkisi vermeyen İvanov bu gerilimi tırmandırırken olaylar Meclis Başkanlığı seçimlerinde patlak verdi. Maskeli bir grubun Meclise zorla girerek Arnavut vekilleri rehin alıp Zijadin Sela’yı ağır yaralaması olayı iç savaşa sürüklerken, NATO ve BM durumu endişe ile takip ettiklerini ilan etti. NATO Genel Sekreteri Jeans Stoltenberg cok ciddi açıklamalarda bulunarak itidal çağrısında bulundu. Mecliste saldırıya uğrayan Arnavutların eli dış siyasete ve kamuoyuna karşı güçlendi. İç savaşı tetikleyici açıklamalardan kaçınan Arnavutlar bu kozu masada şartlarını kabul ettirerek BDİ (Demokratik Entegrasyon Partisi)’den Talat Caferi’nin Meclis Başkanı seçilmesini sağladı. Olayların gelişimine ilişkin yorumlara göre yaşanan bu mağduriyet Arnavutlara en az üç bakanlığı ve başkan yardımcılıkları getireceği yönünde. Hala tartışmalara sebep olan hükümetin kurulumunda sona varıldığı anlaşma sağlandığı ve birkaç hafta içinde kurulacağı da belirtiliyor.
