Kur'an okuma usulü ve ilmine "tecvid" denir. Tecvid kuralları arasında bulunan "izhar"ın anlamı nedir? İzhar harfleri nelerdir? İşte, "izhar"a hakkında bilgiler.
İZHAR NEDİR?
Sözlükte "ortaya çıkmak" anlamındaki zuhûr kökünden türeyen izhâr "bir şeyi açıklamak, ortaya çıkarmak; açıktan okumak" mânalarına gelir. Tecvid ilminde "iki harfin arasını ayırma" (harfi mahrecinde okuma) demektir. Sâkin nûn veya tenvinden sonra أ، ح، خ، ع، غ، هـ harflerinden birinin gelmesi halinde sâkin nûn veya tenvin bu harflerin önünde idgam, iklâb veya ihfâ edilmeden izharla okunur (عليمًا حكيمًا، منه gibi). Burada izhar yapmaya sebep, sâkin nûn veya tenvinle izhar harflerinin mahreçlerinin birbirine olan uzaklığıdır. Kırâat-i aşere imamlarından Ebû Ca'fer el-Kārî ḫâ ve "gayn"ı ihfâ harflerinden saydığı için ona göre bu iki harften önceki sâkin nûn veya tenvin de ihfâ edilerek okunur (هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللهِ gibi). Sâkin mîm de bâ ve "mîm"in dışındaki harfler önünde bulunduğunda izharla okunmuş ve buna "izhâr-ı şefevî" denmiştir (أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ، لَكُمْ دِينُكُمْ gibi). Gerek sâkin nûn gerekse sâkin "mîm"le ilgili izhar uygulanırken gunneleri belirtilir. Harf-i ta'rif olan "lâm"dan sonra kamerî harflerden (أ، ب، ج، ح، خ، ع، غ، ف، ق، ك، م، و، هـ، ي) biri bulunduğunda bu lâm da izhar edilir ve izharın bu türüne "izhâr-ı kameriyye" adı verilir (المؤمن، الحمد، القمر gibi).
İzharlı okumada;
- Nun sesi mahrecinden çıkarılarak gunne yapılmamaktadır.
- Nun sesini tutmadan hızlı bir şekilde diğer harfe geçmek gerekmektedir.
- Birinci kelimenin söylenmesinden sonra ( ) tenvin bulunur.
- Sakin bir nundan sonra ise elif ( ا ) harfi gelmektedir.
- Bu şekilde okumalarda izhar oluşmaktadır.
- İzharda nun harfi açık olarak okunmakta gunne ise yapılmamaktadır.
- Tenvin ya da nun-i sakin sonrası elif, ha, hı, ayın, gayın, he harflerinden birinin olması halinde izhar ortaya çıkmaktadır.
- İzhar Harfleri Nelerdir?
- Sakin nun ya da tenvin sonrasında أ، ح، خ، ع، غ، هـ harflerinin gelmesi durumunda sakin nun ya da tenvin önünde idgam, ihfa ya da iklab yapılmadan izharla okuma yapılması gerekmektedir.
- Bu durumda izhar yapılmasının sebebi ise sakin nun ya da tenvin ile izhar harflerinin mahreçlerinin uzak olmasından kaynaklanmaktadır. Ebu Cafer'in söylemesine göre gayn ile ha harfleri de infa harfleri arasında yer almaktadır. Bu sebeple bu iki harfin öncesinde sakin nun ile tenvinin de infa edilerek okunması gerekmektedir.
- Sakin mim, ba ve mim dışındaki harflerinde önünde bulunması sebebi ile izharla okunmaktadır. Bu durum da izhar-ı şefevi ismi verilmektedir. Sakin nun ya da sakin mim ile alakalı olarak izhar uygulanması durumunda gunnelerin belirtilmesi gerekmektedir.
- Harf-i tarif olan la harfinden sonra kameri harflerden biri gelirse o zaman lam harfinin de izhar edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde olan izhar, izhar-ı kameriyye olarak isimlendirilmektedir.
- Tenvin ile sakin nun, vav ile ye harflerinden öncesinde geliyorsa o zaman aynı kelimede bulunması gerekmektedir. Bu şekilde yine izhar yapılması gerekmektedir. Bu durumda kelimelerin ayrılmadan okunması gerekmektedir. Sakin mim, be ve mim harflerinin dışında bir harfin önüne gelmesi durumunda da izhar olmaktadır. Bu duruma "Em lehüm" örnek olarak verilebilir.
İZHAR NASIL OKUNUR?
Açıkça okurken; Gunne, rahibenin sesi kaynağından çıkarılarak yapılmaz. Rahibe sesini tutmadan hızlıca başka bir harfe geçmek gerekiyor. () Tanvin ilk kelimeden sonra bulunur. Sessiz rahibeden sonra Elif (ا) harfi gelir. Böylece tezahür, okumalarda gerçekleşir. Ijard mektubu açıkça okunur, ancak Hun bitmez. Harflerden biri elif, ha, hi, ai, gaiyn ise tenwin veya nun-i sükunet anlamına gelir, tecelli ortaya çıkar.
