Popüler kültür, toplumda bazı kişi ve gruplarca görece geniş kabul gören, beğenilen veya sevilen kültürü dile getirir. Popüler kültür, çok yerel bir kültürü veya belli bir kesimin kültürünü ifade ettiğinde bile kendisini toplumda neredeyse bütün kesimlere duyurma, eriştirme, toplumun gündemine sokma özelliğine sahiptir. Popüler kültüre belki beğeni kültürü de denilebilir. Toplumda birden fazla popüler kültür olduğu da söylenebilir. Popüler kültür toplumun genel kültürü ve yüksek kültür olarak olarak adlandırılan kültürden farklı bir sosyo-ekonomik boyuta, bir endüstriyel boyuta, farklı ilişki biçimlerine, farklı muhataplara sahiptir. Fakat şunu da belirtmek gerekir ki popüler kültürü kesin çizgilerle diğer kültürlerden ayırmak zordur. Popüler kültür, toplum ve kültür içinde hayatın bütün boyutlarıyla farklı unsurlarla etkileşim halinde varlık kazanır. Din de bu unsurlardan biridir. Din popüler kültürle etkileşim çerçevesinde en etkili unsurlardandır.
DİN DE BİR PARÇASI OLUR
Popüler kültürün önemli tezahür noktalarından biri dindir. Genel olarak popüler kültürün dini, dinin popüler kültürü etkilediği söylenebilir. Popüler kültür din ile bir tür rahat bir ilişki kurar; dinden beslenir, ama sosyolojik anlamda dini de vulgarize eder (halkın anlayacağı duruma getirir). Tabii ki popüler kültür dini, din de popüler kültürü besler. Din, popüler kültürü şekillendirici bir etken olarak varlık gösterirken, popüler kültürden de çeşitli düzey ve şekillerde etkilenir. Toplumda dikkat çekici kültür olarak popüler kültür, kendi içinde dini de popülerleştirir, dini popüler kültürün bir parçası haline getirir. Popüler kültürün biçimlendirdiği veya popüler kültürü popüler olarak biçimlendiren din, popüler din ve dindarlık olarak karşımıza çıkar. Popüler dindarlıkta halk inançlarının birçok unsuru bulunur. Popüler kültür dindarlığı, toplumsal düzlemde vulgarize dini hayatın tezahür ettiği bir dindarlıktır ve bu yönüyle din popüler kültürü meşrûlaştırarak destekler, besler. Bu dindarlıkta din, zaman ve mekana göre nispeten rahat, esnek, kolay, vulgarize edilmiş, basitleştirilmiş anlamlandırmalarla kendine özgü bir şekilde algılanır ve yaşanır. Popüler din dilindeki sadelik, genel geçerlik de popüler dindeki bu basitleştirmeyi gösterir.
POPÜLER KÜLTÜRLE İDEOLOJİLER KESKİNLEŞİR
Popüler dindarlık, özelliğini popüler olandan alır. Popüler olduğu ölçüde popüler kültürle yakın ve iç içe olur, popüler olandan beslenir, popülere yaslanır, o da son tahlilde asıl kaynağını kitaptan alır. Kitabi dindarlıkla popüler dindarlığın kaynakları aynıdır, fakat popüler dindarlık popüler kültürden beslendiği ölçüde kitabi dini bilgiden uzaklaşarak, daha doğrusu onu kendine benzetir, esnetir, bazen tersine katılaştırır, ideolojikleştirir, dini basitleştirerek keskin hükümlerle ve dogmalarla anlar ve yaşar.
Popüler dindarlık, popüler kültürle ilişkili ve bağlantılı olarak hem nispeten esnek hem de bazı katı denilebilecek noktalara sahiptir. Mesela popüler dindarlıkta ideolojik boyut önemlidir. Popüler dindarlar, aynı zamanda dinin bazı ilkeleri, hükümleri, emir ve yasakları, özellikle de halk kültürünün bazı ilkeleriyle, kodlarıyla, değerleriyle, önem verdiği olmazsa olmazlarıyla içiçe geçmiş bulunan, onlara meşrûiyet kazandıran dinî algı ve pratikler konusunda oldukça net, tavizsiz, hatta ideolojik bir tutum içinde olabilirler.
Toplumsal boyutta popüler dindarlıkla kitabî dindarlığın birbirinden tamamen kopuk olduğu söylenemez. Kimi zaman bu ikisi arasında bazı gerilim alanları oluşabilir. Denilebilir ki çoğu zaman popüler dinî kültürle, popüler dindarlıkla kitabî dinî kültür, kitabî dindarlık etkileşim halinde olur.
Sosyal medya popüler dindarlığı besliyor
Evet gerçekten de popüler kültür ve popüler dindarlık bağlamında medyanın önemi büyük. Bugün hem konvansiyonel medya hem de yeni medya, bilhassa sosyal medya, popüler kültürün ve popüler dindarlığın beslenme, yayılma alanlarıdır. Bugünün küreselleşen dünyasında bilhassa medya araçlarıyla, onlar içinde de televizyon ve internet ile, sanal alem ve sosyal medya ile, dijital medyada dijital ortamda bir yandan kitabî din, diğer yandan da popüler din, kendini ifade etme ve birbiriyle karşılaşma imkanı elde etmektedirler. Fakat bence popüler dindarlık için eski ve yeni medya araçları daha uygun imkanlar sunmaktadır. Dolayısıyla dindar aileler de medya organlarıyla ilişkileri ölçüsünde popüler kültüre muhatap olmakta ve maruz kalmaktadırlar.
