Türkiye, 1 Kasım'da yapılacak milletvekili seçimine bir ay kala, Doğu ve Güneydoğu'da artan terör olayları nedeniyle sandıkların taşınması konusunu tartışıyor.
Bazı il seçim kurulları, terör olayları nedeniyle vatandaşların, sandık kurullarının ve sandığın güvenliği gerekçesiyle sandıkların birleştirilmesi gerektiğine ilişkin taleplerini Yüksek Seçim Kuruluna (YSK) iletti.
Konuyla ilgili son kararı verecek YSK'nın bu hafta içinde değerlendirmesini yapması bekleniyor.
Tartışmaları değerlendiren Anayasa Hukukçuları Derneği Başkanı Prof. Dr. Yusuf Şevki Hakyemez, sandıkların taşınması konusundaki yetkinin YSK'da olduğunu söyledi.
Anayasa'nın YSK'ya seçimlerin denetimi ve yönetimi yetkisini verdiğini hatırlatan Hakyemez, sandıkların nerede kurulacağı gibi konuların da bu kapsamda değerlendirilebileceğini kaydetti.
Hakyemez, "YSK, güvenlik gerekçesi göstererek sandıkların taşınması kararı alabilir ama bunlar kanuni açık düzenleme ile detaylandırılsa daha sağlıklı olabilirdi" dedi.
Kamuoyunda yalnızca sandığın taşınmasının konuşulduğunu, seçmen listesinin aynen korunarak, seçmenlerin başka yerde oy vermesinin sağlanacağını belirten Hakyemez, şöyle konuştu:
"Burada şu anda konuşulan mevzu sadece sandığın Yüksekova'nın bir mahallesinden başka mahalleye getirilmesi. O mahalledeki seçmen listesi aynen korunuyor. Buradaki endişe şuydu, sandık güvenliğini sağlayalım, dolayısıyla insanlar özgür iradeleriyle oy kullansınlar. Burada aslında sandık başında baskı yapılmıyor ki, baskıyı şöyle yapıyorlar, 'bu mahallede herkes bu partiye oy verecek, bir kişi dahi oy veremezse hepiniz cezalısınız' diyorlar. İnsanlar aslında bundan çekiniyor. Burada şöyle bir yola gidilmesi daha doğru olur. Seçmen listelerinin tamamen karıştırılması, mahallelerdeki seçmenlerin tamamının karışık listeye alınması. O zaman hangi seçmenin hangi mahallede olduğu belli olmayacağı için baskıyı bertaraf etmek daha rahat olabilirdi. Ama bunu yasal çerçevesiyle yapmak gerekirdi."
Prof. Dr. Hakyemez, seçmen listeleri korunarak sadece oy verilen yerlerin taşınmasının çok farklı bir sonuç doğurmayacağına inandığını dile getirdi.
Mevcut yasalarda "sandıklar taşınmaz" diye bir ibare bulunmadığını vurgulayan Hakyemez, "YSK, bu gibi durumlarda, güvenlik gerekçesiyle bunu yapabilir. YSK bu konuda yetkili organdır. Bu konuda bir problem yok. Mesela bir köyde doğal afet meydana geldi, orada oy kullanmak imkansız hale geldi. YSK, kanunda böyle bir hüküm yok diye orada hiç bir şey yapamayacak mı, o seçmenler hayati tehlikenin olduğu yerde mi oy kullanacaklar? YSK, bu gibi konularda karar verme yetkisine sahiptir" diye konuştu.
AK Parti'nin YSK Temsilcisi Şeref Malkoç da Anayasa'nın 79. maddesinde seçimlerin nasıl yapılacağının düzenlendiğini, maddeye göre seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma görevinin YSK'ya ait olduğunu belirtti.
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun ile ilçe seçim kurullarının ve YSK'nın görevlerinin düzenlendiğini hatırlatan Malkoç, sandıkların nereye kurulacağının da kanunla özel düzenlendiğini ifade etti.
Sandıkların konulacağı yerlerin belirlenmesinde ilçe seçim kurullarının yetkili olduğunu söyleyen Malkoç, Milletvekili Seçimi Kanunu'nda, "YSK, seçimin sağlıklı ve düzenli gerçekleşmesini sağlamak amacıyla gerekli kararları almaya yetkilidir" düzenlemesine yer verildiğini aktardı.
Malkoç, Mahalli İdareler Seçimi Kanununda ise "dağınık mahalle ve sair yerleşim yerleri bulunan köylerde veya köylerin birbirine yakın olduğu durumlarda seçim sandıklarının bir tek mahalle veya bir tek köyde toplanması, seçim gününden en az 1 hafta önce ilan edilmek koşuluyla ilçe seçim kurulunca kararlaştırılabilir" hükmünün yer aldığını anımsattı.
CHP'nin YSK Temsilcisi Mehmet Hadimi Yakupoğlu ise sandıkların taşınmasının yasal olarak mümkün olmadığını, çünkü böyle bir konunun yasada düzenlenmediğini söyledi.
298 Sayılı Kanun'un 5. maddesinde, ilçe seçim kurulu hakiminin eğer gerekli görürse, aynı mahalle içindeki sandık bölgelerini, seçmen sayısı 9'un altına düşmüşse birleştirebileceği, her bir sandıktaki seçmeni alıp tek bir sandıkta toplayabileceği yetkisini verdiğini ifade eden Yakupoğlu, bu yetkiyi il seçim kurulu hakimliğinin istediği zaman, istediği şekilde tek başına kullanabileceğini kaydetti.
Bunun dışında ilçe seçim kurulu hakiminin sandıklarla ilgili bir birleştirme yetkisi bulunmadığını ifade eden Yakupoğlu, yine aynı kanunun 18 ve 19. maddeleri ile ilçe seçim kurulu hakimine sandık bölgelerindeki sandıkların nereye konulacağı yetkisinin de verildiğini belirtti.
Hadimi Yakupoğlu, bu yetkinin, aynı mahalle içindeki sandıkların nereye konulacağı yetkisi olduğunu ifade ederek, şöyle konuştu:
"Mahallenin dışına çıkarma yetkisi değildir. Kanunun 4. maddesine göre mahallelerde kurulan sandıkların, 5. maddesine göre mahalle dışına çıkarılması mümkün değildir. İlçe seçim kurulu hakimi aynı mahalle içinde sandıkları birleştirebilir, birleştirilen sandıkları veya diğer sandıkların nereye konulacağına karar verebilir. Bunun dışında bir mahalleden alıp da diğer mahalleye götürmesi kanunen mümkün değildir.
Anayasa'nın 79. maddesi, YSK'ya mevcut bir kanun hükmünü kaldırma, yerine yeni bir kanun hükmü yapma ve yaptığı, yürürlüğe koyduğu yeni kanun hükmünü de Anayasanın 67. maddesine rağmen 1 yıldan önce uygulama yetkisi tanımaz. Eğer YSK, Anayasa 79. maddeye dayanarak sandıkları taşımaya karar verirse, üç hukuki sorun ortaya çıkacak. Birincisi, 298 sayılı Kanunun 5. maddesini yürürlükten kaldırmış olacak, ikincisi onun yerine sandıkların başka mahalleye taşınabileceğine ilişkin seçim kanununu hükmü getirmiş olacak, üçüncüsü de Anayasa'nın 67. maddesindeki 1 yıllık yasağı kaldırmış olacak."
