BTK (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) 2015 yılının ilk çeyreğine yönelik cep telefonu ithalat ve imalat verilerinin yer aldığı raporu yayımladı.
Raporda dikkatimizi çeken temel detaylar şu şekilde:
Yerli cep telefonu üretimi, yıl bazlı (yani 2014'ün ilk çeyreği ile bu yılın ilk çeyreği arasında) %59'luk bir artışla 279,118 adete yükselmiş.
İthal edilen cihaz sayısı yıl bazlı %26'lık bir artışla ortalama 3.2 milyondan 4 milyona çıkmış.
Yurtdışından yolcu beraberinde getirilen cihaz sayısı ise yıl bazlı %27'lik bir yükselişle 141,938'den 178,480'e yükselmiş. Keza imalatçı üzerinden yapılan IMEI kayıtlarında da %27'lik bir artış söz konusu.
Yerli cep telefonu üretiminde artış olması maalesef başlı başına bir anlam ifade etmiyor. Ne kadar satış gerçekleştirildiği önemli ki raporda bu konuda bir bilgiye rastlamadık. Kaldı ki Türkiye'de yerli üretim adıyla cep telefonu üreten Casper, Vestel veya General Mobile gibi firmaların satışa sunduğu telefonların hiçbirisinin yerli üretim olmadığının altını çizelim. Şöyle ki tüm temel bileşenler (yani işlemci, bellek, panel vb.) yurtdışından ithal edilip burada montajlanıyor. Yani yerli montaj demek daha doğru olur. Buna ek olarak cep telefonu operatörlerinin satışa sunduğu modellerin hepsi de aslında Huawei, Gionee veya ZTE gibi Çin merkezli üreticilerin bizim operatörlerimiz adına ürettikleri modeller. Hatta pek çoğunda sıfırdan üretim dahi söz konusu değil. Sadece var olan modellerinden birisinin arkasına operatör logosu konulup burada satışa sunulmasından ibaret durum.
İthal edilen cihazlarda yaşanan %25'i geçkin artış ise 'yerli' mala talep olmadığını gösteren önemli bir veri. Yetersiz ilginin sebebi ise yerli üretim cihaz fiyatlarının muadili yabancı markalarla aynı (hatta daha yüksek) olması. Üstelik üreticilerin çok daha düşük vergi ödemelerine ve devlet tarafından sübvanse edilmelerine rağmen... Fiyatların yüksekliğinin sebebi ise yukarıda da dediğimiz gibi aslında yerli üretim değil yerli montaj olmaları.
Yolcu beraberinde getirilen cihazlardaki %30'a yaklaşan yükseliş sebebi de ürün yurtdışından yola çıkıp son kullanıcıya gelene kadar fiyatının %50 oranında artış göstermesi. Yani %18'lik KDV'nin haricinde %25 ÖTV, %10 damga pulu ve %6 bandrol payı ekleniyor üzerine. Doların durumu ise zaten malum. Haliyle yurtdışında ortalama 700 dolara satılan bir iPhone'un bize varışı 1,050 doları geçiyor! Hal böyleyken de en ideal çözüm yurtdışından getirip burada pasaporta kaydettirmekten geçiyor. Bu arada geçtiğimiz aylarda Vestel ile Telpa'nın önderliğindeki 'yerli' üreticilerin, yerli mala teşvik(!) amacı ile devletten vergileri arttırması yolunda bir talep de daha bulunduğunu da not olarak düşelim. Ki muhtemelen devlet de tercihini 'siz düzgün üretin, uygun fiyatla satın' demek yerine vergiyi arttırmakta bulacak.
Bu arada raporun bir diğer önemli detayı da kayıp ve çalıntı cihazlarla ilgili gerçekleştirilen iletişime kapattırma taleplerinde yaşanan %35 düzeyindeki artış. Buna karşılık savcılık yoluyla gelen cihaz açma ve kapama taleplerinde ise aynı dönemde %20'lik bir azalma söz konusu.
Gerçi yukarıdakilerin yanında bu detayın ne derece önem taşıdığı da tartışmaya oldukça açık...
