Genç Hegelci materyalist Feuerbach, artık sigorta şirketlerimiz, demiryollarımız, teknolojik okullarımız var; bizim kutsala ihtiyacımız yok der. Bu örnekler aracılığıyla bilimsel gelişmeler sonucunda kutsalın (Hristiyanlığın) sonunu ilan eder. Bilim ve kutsal arasındaki çatışmada bir sona gelinmiştir. Bu sonda zafer bilimindir. Bütün modern düşünürler bu konuda neredeyse hemfikir. Pozitivistler de materyalistler de bilim çağı, akıl çağı diye attıkları çığlıklarla kendinden geçerler. Bütün modern “batıl mezhepler” kutsalın sonunu ilan etmek ve aklın zaferini kutlamak için aynı bilim şölenine katılırlar. Comte, insanlığın zihni ve sosyolojik evrimle bilime ulaşarak insanlığın kurtuluşunu ilan eder. Tilmizi Renan da peşinde koşar. O da “bilimin geleceği”nden bahseder. Geleceği olan tek tutanak bilimdir. Bilim dinin de yerine geçer. İnsanlık artık geleceğini bilimle kuracak. Hristiyanlık'tan firari bir papazın bilinçaltı dogmatik ruhundan moderniteyi inanca dönüştürmenin heyecanlı coşkusudur bunlar.
