“Savaş” ile “medenî durum” arasında, en azından teorik olarak ters bir ilişki nin mevcût olduğunu biliyoruz. Hoş; “medeniyet”, bir savaş hukûku inşâ etmek sûretiyle savaşı da medenîleştirmekten (!) geri kalmadı. Bu, en azından bir bakıma; hayırlı bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Hakikâten de, savaş kuralsız yapıldığında çok daha yıkıcı ve vahşî olabiliyor. Savaşın “medenîleştirilmesi” bu noktadan bakıldığında müspet bir gelişme olarak addedilebilir. O zaman geriye, savaşların türlerine bakmak kalır. Eğer savaş, usûlüne uygun yapılırsa vak'a-i âdiyeden sayılacaktır. Mesele de zâten burada düğümleniyor. Savaşın medenîleştirilmesi, başka bir zâviyeden bakıldığında onu “olağanlaştırıyor” ve târihsel konumunu tahkim ediyor. Hâsılı zor bir mesele…
