Perşembe günü, akşam karanlığı şehrin üzerine yavaş yavaş çökerken, Kurtuba Camii'nin önündeki köprüden karşıya doğru yürüyorum. Köprünün bittiği yerde küçük bir kale parçası var. İspanyolcadaki ismi, “Calahorra'. Dikkatle bakanların, kökenine kulak kabartacağı bir isim bu. Evet, İspanyolcadaki binlerce benzeri gibi, bu da Arapça'dan türetilmiş bir kelime. Aslı ise, “El Kal'atu'l-Hurra'. “Özgür Kale' manasına gelen kelime, bugün artık “Calahorra' olarak telaffuz ediliyor. Tıpkı Endülüs Emevîleri'nin görkemli başkenti Kurtuba'nın Cordoba'ya dönüşmesi gibi. Veya, adımladığım köprünün üzerine kurulduğu nehrin adının, “Vâdî el Kebîr'ken “Guadalquivir' olması gibi. Kelimelerin zaman içindeki dönüşüm ve değişimlerini, Endülüs'teki Müslüman varlığının yok oluş sürecine benzeterek, nihayet karşı kıyıya varıyorum.
