Vergi affı ve sistemsizlik sorunu

Yeni vergi yapılandırması ile ilgili

7256 sayılı torba kanun

Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Hakikaten torba gibi bir kanun, içinde her şey var.

Bu kanun bir nevi

vergi affı olarak nitelendirilen,

daha önce kesinleştiği halde ödenmemiş vergilerin, kamu alacaklarının ve cezalarının

yeniden yapılandırılmasını

içermektedir.

Şu andaki

Türkiye ekonomisinin geçtiği konjonktürü

(salgının neden olduğu ekonomik daralma), bütçedeki harcama-gelir dengesizliğini, firmaların ve gerçek kişilerin gelir-iş kayıplarını,

ödeme sıkıntılarını göz önüne aldığımızda yeniden yapılandırma ihtiyacının ortaya çıktığı bir gerçek.

Bu yeni kanunla yaklaşık

500 milyar liralık bir kamu alacağı

yeniden yapılandırılacak.

2018 yılında yapılandırılan meblağın ancak yarısının tahsil edildiğini dikkate alırsak, 250 milyar lira civarında yapılandırılacak bir gelirin tahsil edileceği tahmin edilmektedir.

Milyonlarca mezun

öğrencinin

; öğrenim ve katkı

kredilerinin geri ödemelerinde güçlük çektiği

bu nedenle borçlarının ertelenmesi-

yeniden yapılandırmaya girmesinin

(iş bulamayanların ödemeleri süresiz ertelenebilir)

doğru olduğu düşünülebilir.

SGK prim borçları ve belediyelerin alacaklarının, trafik cezaları ve diğer idari cezalarla ilgili düzenlemelerin de kanunda yer aldığını görmekteyiz.

Biriken, çok sayıda kamu kurumunu ilgilendiren ve milyonlarca vatandaşa yük oluşturan alacaklar söz konusu.

Kanunun; devletin bir türlü tahsil edemediği

gelirlerin tahsiline imkan vereceği,

mahkemelere intikal eden

vergi anlaşmazlıklarını sona erdirerek yargının yükünü azaltacağı,

ödeme güçlüğü içerisindeki

mükelleflere daha rahat ödeme imkânı tanıyacağı

gibi birtakım

olumlu etkileri

düşünülebilir.

Ama

burada

söylenmek istenilen

sürekli vergi düzenlemeleriyle, aflarıyla zaten son derece karışık olan vergi sisteminin içinden çıkılmaz hale getirildiğidir.

Yine, tekrarlanan

vergi afları vergi kaçakçılığına

uygun bir ortam oluşturmakta,

vergi ödemelerini aksatmakta ve cezaların caydırıcı gücünü azaltmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti hükümetlerinin yıllardır yapamadığı

vergi sisteminin basitleştirilmesi, etkin ve verimli bir yapıya kavuşturulamayışıdır.

Daha çok

gelir tahsilatını artırmaya yönelik geçici düzenlemelerle,

torba yasalarla

sürekli güncellemelerin yapılması vergi ödeme yükümlülüklerinin doğru dürüst anlaşılmasını da engellemektedir.

Vergisini ödemeye razı

mükellefler

ödeme yapabilmek için aşırı

bürokrasiye ve uzman yardımına mahkûm edilmektedir.

Bir anlamda mükelleften döve döve vergi alınmaktadır.

Aynı zamanda, uzman olarak vergi yükümlülüğü ve tahsil sürecine yardım etmeye çalışan

vergi denetim elemanları ve mali müşavirlerin

de vergi sisteminde (mevzuatında)

yaşanan değişiklikleri takip etmede büyük güçlük yaşadıkları bilinmektedir.

Bütçe açıkları

artıyor, devletin

gelire ihtiyacı

var ve tahsilatı hızlandırmak ve kolaylaştırmak, mükellefleri rahatlatarak

piyasayı canlandırmak

amacıyla

düzenleme yapalım

düşüncesi ilk bakışta

doğru geliyor.

Fakat bu

gelir ihtiyacı

geçici düzenlemelerle değil,

sürdürülebilir bir vergi yapısıyla,

disiplin içerisinde,

gelir-gider dengesine süreklilik sağlayan,

piyasa aktörlerine (vergi mükellefi)

güven verecek bir yapıda

olması gerekmektedir.

Vergi afları,

sistemin nefes alması

için belki daha uzun (5 yıl gibi),

zamanaşımı süresini dikkate alan bir dönemsellik içermesi,

devletin vergi toplama kabiliyetini artırma,

sorunlu mükelleflere kolaylık sağlama adına daha faydalı olabilir.

Bugünkü sistem düzenli vergi ödemeyi,

nasılsa yeniden yapılandırma ya da af kanunu çıkar düşüncesiyle vergiye uyumu güçleştirmektedir.

O nedenle diğer alanlarda olduğu gibi, vergi alanında da

günübirlik değil uzun vadeli bir sistemin adımları

atılmak zorundadır.

Her Maliye Bakanının “vergi aflarını unutun” sloganıyla gelmesine rağmen, sürekli afların- yapılandırmanın gündeme gelmesi devletin; “vergi tahsil edemiyorum, yeni bir yolla, bir kısmını affederek, vadeye yayarak, yeniden yapılandırarak, ceza indirimi yaparak ödeme yapmanızı istiyorum”, söylemi anlamına gelmektedir.

Bir anlamda vergi afları

devletin vergi toplamadaki zafiyetini

göstermektedir.

Burada

net olarak söylememiz gereken:

vergi sistemi; mükelleflerin vergi yükünü kolayca anlayabileceği, gerçek karı üzerinden vergi ödediğine ikna olacağı, gerçekten ödeme gücünün dikkate alınacağı, devletin aldığı her kuruşu kamu hizmeti olarak topluma yansıtacağı,

sistemin adaletsizliğe prim vermediği bir yapıya kavuşturulması gerektiğidir.

Bugünkü konjonktürde doğru bir adım gibi duran

vergi alacaklarına ilişkin yapılandırma,

sistemsel bakış açısı değişmedikçe,

her tahsil etme yeteneğimiz sekteye uğradığında yeniden gündeme gelecektir.

#Vergi affı

#sistemsizlik