Daha önceki yazılarımızda memurların yıllık izinlerini detaylı bir şekilde açıklamaya çalıştık. Bugünkü yazımızda da yaklaşık 3 milyon memuru ilgilendiren mazeret iznini detaylı bir şekilde incelemeye çalışacağız.

Evlilik izninde nikah tarihi mi yoksa düğün tarihi mi esas alınır?

Evlenen memurların en fazla sorduğu sorulardan birisi de evlenme nedeniyle kullanılan mazeret izninin başlangıç tarihidir. Bu konudaki uygulamalar da oldukça farklıdır. Kimi kurumlar evlenen memurlara bir ay içerisinde 10 günlük mazeret iznini kullandırırlarken kimi kurumlar ise nikah tarihinden itibaren 10 günlük süre içerisinde iznin kullanılmasını istemektedirler. Bu yazımızda bu konuyu bütün boyutlarıyla açıklayacağız.

657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Mazeret izni" başlıklı 104 üncü maddesinde; Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine on gün babalık izni; kendisinin veya çocuğunun evlenmesi ya da eşinin, çocuğunun, kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşinin ölümü hâllerinde isteği üzerine yedi gün izin verileceği hüküm altına alınmıştır.

Madde metni detaylı bir şekilde incelendiğinde evlilik nedeniyle mazeret izni verilebilmesi için evliliğin vuku bulması gerekmektedir. Yani evlilik vuku bulmadan bu izninin verilmesi mümkün değildir.

4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 134- 144 üncü maddeleri arasında evlenmeyle ilgili bütün hususlar açıkça düzenlenmiştir.

Törenin şekli başlıklı 142 nci maddesinde; " Evlendirme memuru, evleneceklerden her birine birbiriyle evlenmek isteyip istemediklerini sorar. Evlenme, tarafların olumlu sözlü cevaplarını verdikleri anda oluşur. Memur, evlenmenin tarafların karşılıklı rızası ile kanuna uygun olarak yapılmış olduğunu açıklar." hükmüne, Aile cüzdanı ve dinî tören başlıklı 143 üncü maddesinde; "Evlenme töreni biter bitmez evlendirme memuru eşlere bir aile cüzdanı verir. Aile cüzdanı gösterilmeden evlenmenin dinî töreni yapılamaz. Evlenmenin geçerli olması dinî törenin yapılmasına bağlı değildir." hükmüne yer verilmiştir.

Bu madde incelendiği takdirde evlenmenin nasıl gerçekleştiği açıkça görülmektedir. Yani Kanun metnine göre aile cüzdanının alınmasıyla birlikte evlenmenin gerçekleşmiş olacağı görülmektedir.

Evlenme nedeniyle mazeret izninin verilebilmesi için evlenmenin tescil edilmesi gerekmektedir. Ancak, resmi nikah töreni için gün alınması da o gün itibariyle evlenmenin yapılacağı anlamına gelir ve izin süreci başlatılabilir.

Kanunda evlenme tarihinden itibaren 10 gün içinde izin kullanma zorunluluğu yok

Bir çok kamu kurumu evlenme tarihinden itibaren yani resmi nikah davetiyesinde belirtilen günden itibaren 10 gün içerisinde mazeret iznini kullandırmaktadır. Halbuki Kanun metninde böyle bir zorunluluk yoktur. Yani, kamu kurumları sen evlendin ve 10 gün geçti diye izin vermemezlik yapamaz ve yapmamalıdır. Bize göre o takvim yılı içerisinde 10 günlük mazeret izni kullandırılmalıdır. Ancak, her halükarda izin kullanılabilmesi için evliliğin vuku bulması gerekmektedir.

Dolayısıyla evlilik sürecine kadar memurların yıllık izinle bu süreci geçirmeleri gerekmektedir. Ayrıca, evlilik hazırlıkları için yıllık iznin yanında 104 üncü maddede bizatihi sayılmayan idarenin takdirinde olan mazeret izninin kullanılması da mümkün bulunmaktadır. Ancak, bu iznin verilip verilmemesi idarenin takdirindedir.

657 sayılı Kanunun 104 üncü maddesinde evlenenlere mazeret izni verileceği hüküm altına alınmasına rağmen bu iznin hangi tarihten itibaren başlayacağı ve hangi sürede kullanılması gerektiği belirtilmemiştir. Bu nedenledir ki kurumlarda farklı farklı uygulamalar yapılmaktadır. Halbuki bu konudaki boşluğu giderecek kurum olan Devlet Personel Başkanlığı çıkaracağı bir tebliğle bu konudaki kafa karışıklığını gidererek yasal boşluğu doldurabilir ve bu şekilde de kurumlar arasındaki farklı uygulamalar sona erer. Aynı sorunlar diğer mazeret izinleri için de söz konusudur.

Bu konuda Devlet Personel Başkanlığı ne diyor?

Bu konuda Devlet Personel Başkanlığının vermiş olduğu bir mütalaada şu hususlara yer verilmiştir; 657 sayılı Kanunun 104 üncü maddesinin B fıkrasındaki sebeplere dayalı olarak verilen mazeret izinlerinden;

1- Evlilik sebebine dayalı olarak verilen mazeret izninin, resmi nikahın gerçekleştiği tarihten, ancak nikah ve düğünün farklı tarihlerde yapılması durumunda, memurun tercihi de göz önünde bulundurularak resmi nikah yahut düğün tarihinden,

2- Babalık izni ile ölüm üzerine verilen mazeret izninin ise, söz konusu mazeretlerin vuku bulduğu tarihten, diğer bir deyişle doğumun veya ölüm olayının meydana geldiği tarihten,

itibaren başlamak suretiyle kullandırılmasının uygun olacağı düşünülmektedir.

Bir kamu kurumunda memur olarak çalışıyorum. Doktora için günün belirli saatlerinde idari izin kullanabilir miyim?

Memurların en büyük sıkıntılarından birisi de doktora ve yüksek lisans eğitimi için izin sorunudur. 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 102"nci maddesinde yıllık izin, 104"üncü maddesinde mazaret izni, 105"inci maddesinde hastalık ve refakat izni ve 108"inci maddesinde de aylıksız izin düzenlenmiştir. Bu çerçevede, 657 sayılı Kanunda izinle ilgili olarak söz konusu maddelerde belirtilen hükümler dışında doktora vb. eğitimler için mesai saatleri içerisinde izin verilmesini düzenleyen herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Ayrıca, 657 sayılı Kanunda idari izin adı altında herhangi bir izne de yer verilmemiştir. Uygulama, bu tür durumlar için izin verilmesini zorunlu kılmaktadır. Çünkü, bir tarafta eğim için izin isteyen memur, diğer tarafta mevzuatta yerini bulamayan bir amir, öbür tarafta da mevzuat dışına çıkılarak verilen bir izin mevcuttur. Bakalım bu işi kim çözecek?