Prof. Hilmi Demir, Çorum İlahiyat Fakültesinde öğretim üyesi. 2001 yılından beri Türkiye'de dini kimlik ve radikalleşme üzerine çalışan az sayıda akademisyenden birisi. Referandum sonrası evetçi-hayırcı analizlerini dinlerken Hilmi Demir hocanın yorumlarına baktım. Hilmi Demir bu konuda daha çok araştırma yapılması gerektiği kanaatini taşıyor. Mevcut verilere bakarak halkın % 75'inin kendisini dindar ve muhafazakâr olarak tanımladığını söylüyor. Bu oran Türkiye'deki tüm siyasi eğilimlere ve partilere yayılmış durumda. Tüm partilerin tabanında kendini çok dindar olarak tanımlayanlar temel baz olarak mevcut. Sadece oranları göreceli olarak değişiyor. Daha önceki yıllarda Binnaz Toprak, Ali Çarkoğlu tarafından yapılan araştırmalar başta olmak üzere dün ve bugün yapılan birçok araştırmanın ortaya koyduğu tablo değişmiyor.

Ak Parti'nin kongre kararının ardından her zamanki gibi klişelerle yorumlar “büyük değişim geliyormuş” “Köklü revizyon” “Radikal bir değişim olacak” “Büyük tasfiye” gibi… Her köşede bir kulis, gidecekler kalacaklar üzerine iddialar başladı bile. Ben ise bu büyük değişim beklentisinin gerçekleşmeyeceğini tahmin edenlerdenim. Şimdiye kadar olan tecrübeyi göz önüne alırsak köklü bir değişim sadece bir beklenti olarak kalacaktır. Ne partinin dengeleri, ne mekanizması, ne de siyaset iklimi köklü değişikliklere elverişli değil.

Ak Parti'nin giderek köklerinden uzaklaşmasına mı köklerine geri dönmesine mi? Her ikisinin de kazanım ve kayıpları neler olacak? Diğer taraftan elbette ki sadece Türkiye'de değil dünyada da büyük bir değişim var. Ak Parti geçmişte bir yol aldıysa bunu halka olduğu kadar kendisini dışarıya anlatarak başardı. Şimdi ise yeniden kendisini anlatmak zorunda kalacağı bir sürece girdi. Dış dünyanın da aktörleri ve dinamikleri değişti. O zaman doğru olan bugün doğru mu, yeniden gözden geçirmek gerekiyor. Diğer taraftan siyaset, içeriğin yanı sıra ciddi bir matematik işi aynı zamanda. Benim kanaatim odur ki; bu matematik aynı zamanda toplumsal ve bireysel değişimin ilahi yasasıdır. Ve bu göz önüne alınmadan ortaya çıkan her türlü değişim sarsıcı olur. Referandum oranları ortada. Ciddi bir analize ihtiyaç var. Tahminim odur ki; Ak Parti bu kongrede de temayülünü değiştirmeyecek ve değişim oranını % 20-25 civarında sabitleyecektir.