2002 yılının temmuzunda DSP içerisinde gerçekleşen istifalar, siyasi tarihimizdeki birçok olayı da hatırımıza getirmektedir. Siyasi partilerimizin bölünmeleri ve bunların siyasi sonuçları.
Türkiye''de, çok partili demokrasiye, 1945-46 yıllarında geçildi. 1946 seçimlerinde, muhalefetteki Demokrat Parti, TBMM''ye 41 milletvekili sokabilmişti.
Kuruluşundan bir iki sene sonra bir kısım milletvekili, Celal Bayar ve Adnan Menderes''in CHP ile muvazaa yaptığı iddiasıyla partiden ayrıldı ve Mareşal Fevzi Çakmak başkanlığında bir parti kurdu.
Bu olay, Anadolu''daki Demokrat Parti teşkilatı içerisinde büyük tartışmalara sebep olmuştu. Bu tartışma ve genel merkeze başkaldırmanın en çetin olduğu yerlerden birisi Adana''ydı.
Celal Bayar, Adana''daki isyanı yatıştırmak üzere, Adana''ya geldi. Demokrat Parti''nin yaptığı toplantıya, büyük bir kalabalık katılmıştı. Toplantıda, herkes Demokrat Parti Genel Merkez idarecilerine, ağzına gelen her şeyi söyledi.
Celal Bayar, yapılan konuşmaları soğukkanlılıkla dinledikten sonra kürsüye çıktı. Kısaca şunları söyledi:
"Hiçbir parti bölünmeyi istemez. Ancak, bölünmeler, muhalefet partileri içinde olursa, bunun ülkeye fazla zararı dokunmaz. Hatta bu bölünmeler bazen bir ağacın budanmasına benzer. Budanan ağaç, daha güçlenir daha çok meyve verir. Bu gün biz, bir muhalefet partisiyiz. Bu bölünme bizi korkutmamalıdır. Fakat biz yarın iktidar partisi olacağız. O zaman partimiz içerisinde bir bölünme olursa, asıl felaket bu olacaktır."
Celal Bayar bunu söylerken, sanki fala bakıyor ve kendi partisinin geleceğini okuyordu. Bu sözleriyle adeta Celal Bayar, sosyal bir gerçeği hatırlatıyordu.
1950-1954 seçimlerinde, Demokrat Parti tek başına iktidar oldu. 1957 seçimlerine giderken parçalandı ve Hürriyet Partisi kuruldu. Muhalefette parçalanan Demokrat Parti nasıl iktidar partisi olmuşsa, iktidardaki Demokrat Parti''nin parçalanması memleketi 27 Mayıs 1960 İhtilali''ne getirdi.
1965 seçimlerinde Adalet Partisi tek başına iktidar oldu. 1969 seçimlerinde de aynı başarıyı tekrarladı. Fakat 1969 seçimlerinden sonra bölündü ve Demokratik Parti kuruldu. Bu bölünme beraberinde 12 Mart 1971 Muhtırası''nı getirdi ve 12 Eylül 1980 İhtilali''nin temelleri bunun üzerine inşa edildi.
1983 ve 1987 seçimlerinin galibi Anavatan Partisi, iktidarda iken bölünmenin faturasını, barajda kendisini zor kurtararak ödedi.
Halbuki Türkiye''de, muhalefet partileri arasında da bölünmeler, parçalanmalar olmuştur. Fakat, iktidar partilerindeki parçalanmalarla muhalefet partilerindeki parçalanmalar farklı sonuçlar doğurmuşlardır.
Osman Bölükbaşı''nın kurduğu parti, birkaç defa bölünmüş, buna rağmen varlığını az çok sürdürebilmiştir. 1961-62 yıllarında CHP, kendisine bağlı 100''den fazla milletvekili istifa etmesine rağmen, gerek 1973 ve gerekse 1977 seçimlerinde büyük başarılar sağlamıştır.
Bu olaylardan çıkaracağımız sonuçlar şunlardır: İktidar veya muhalefet partilerden ayrılıp da yeni parti kuranlar, ilk seçimlerde tasfiye edilmişlerdir. Ancak, muhalefette bölünen partilerin durumu ile iktidarda iken bölünen partilerin durumları farklıdır.
Muhalefette bölünme bazen partilerde budama etkisi yapmakta, fakat iktidar partilerinde bölünme ise hem bölünen partilere hem de ülkeye büyük zararlar ika etmektedir.
Bu yalnız Türkiye''de böyle değildir. 1972 yılında Almanya''da iktidardaki Sosyal Demokrat Parti''deki bölünme, bu partinin onlarca yıl seçim kazanma yolunu tıkamıştır.
Celal Bayar''ın 1947''de söylediği sözler, olaylarla gerçekleşmiştir. Muhalefet partilerindeki parçalanma pek önemli değildir. Bazen bölünen partinin lehine de olabilir. Fakat iktidar partilerindeki bölünme, sadece partiye değil memlekete de pahalıya mal olur.
