Toplumsal olaylar ve davranışlarla zaman arasında nasıl bir ilginin olduğu, en azından önemli bir merak konusudur. Belli zamanlarda toplumsal olayların meydana gelme ihtimali daha mı yüksektir? Mesela seçimle iktidar olmuş ekibi silahlı güçle görevden uzaklaşatırma amaclı darbeler senenin belli zamanlarında mı meydana geliyor? Toplumsal kargaşa ve karışıklıklar belli aylarda ve günler mi daha çok oluyor?
Bu sorulara cevap oluşturacak araştırmalara dayalı olarak birtakım öneri ve teoriler geliştirmek kolay değil. Türkiye''de darbeler senenin farklı aylarında gerçekleşmişitir. Toplumsal karışıklıklara, anarşi ve kaos türü olaylara bakıldığında da nerede ise senenin her ayına yayıldığını söylemek mümkün. Sanıyorum bu konuda genel mahiyette bazı önermeler yapılabilirse de bilimsel temeli güçlü tezler geliştirmenin zor olduğunu söyleyemeliyiz. Bu genellemeler çerçevesinde ilk ve son bahar aylarının toplumsal olaylar için uygun zaman dilimleri olduğu şeklinide bir değerlendirme temelsiz bir iddia olmayacaktır. İklim ve hava değişimlerinin insan davranışları, sağlığı ve eğilimleri üzerinde belli etkileri olduğu, bazı değişmelere yol açtığı bilimsele gözlem ve incelemelerle sabit bir durum olduğuna göre toplumsal davranışların da bundan etkilenmesi hayali bir durum olmayacaktır.
Türkiye siyasi hayatı açısından mayıs ayı verimli bir ay olarak değerlendirilebilir. Özellikle birkaç olay bu ayı özel hale getirmektedir. Başta “19 Mayıs” Türkiye''nin siyasi tarihinde özel anlamı ve değeri olan bir tarih olarak kültürümüzde yer almıştır. M. Kemal''in İstiklal Savaşı amacıyla İstanbul''dan yola çıkıp 19 Mayıs''ta Samsun''a çıkması, yeni bir dönemi başlatmış, Türkiye''nin varlık mücadelesinde tartışmasız bir milat olmuştur. 19 Mayıs öncesi ile 19 Mayıs sonrası Türkiye için çok önemlidir ve istiklalin elde edilmesinde tam bir dönüm noktasıdır.
“14 Mayıs” tarihi de Türkiye''nin demokrasi sürecinde bir dönüm noktası ve bir dönemi sona erdirip yeni bir dönemi başlatan bir tarih olarak zihinlerde yerini almıştır. Her ne kadar “14 Mayıs”ın anlamı ve önemi konusunuda birtakım farklı yorumlar ve değerlendirmeler varsa da Türkiye''nin demokratikleşmesi ve çağdaş değerlerlerle bütünleşmesi konusunda ortak arzuya sahip toplumun geniş kesimleri için anlam beraberliği söz konusudur.
14 Mayıs''ın anlamı ve önemi nedir?
En basit ifadesiyle 14 Mayıs Türkiye''de sandığa giden vatandaşların özgür tercihleriyle barışçı ve demokratik yöntemlerle iktidarın el değiştirmesinin gerçekleştirildiği biri tarihtir. 14 Mayıs 1950 tarihine kadar tek parti yönetimi döneminde olsun, ondan daha eski dönemlerde olsun sürekli iktidar ekipleri değişmiştir. İktidara geliş ve gidişler farklı yöntemlerle gerçekleşmiştir. Her toplumda iktidardaki ekiplerin buraya geliş ve girişleriyle ilgili birtakım kurallar, gelenekler ve uygulamalar söz konusudur. Vatandaşların arzularına göre iktidarın el değiştirmesi sadece demokratik yönetimlerde olabilmektedir. Herkes kabul eder ki demokratik yönetimlerin erdemi de bu noktada kendisini göstermektedir. İktidarların el değiştirmesinin barışçı ve kavgasız bir şekilde gerçekleşmesi kadar bu değişmenin vatandaşların istekleri doğrultusunda olması da çok onemlidir.
Hatırlatmaya gerek yoktur ki cumhuriyet döneminde birden çok partinin seçime katıldığı ilk seçim 1946 genel seçimi olmuştur. Bu seçimde vatandaşların önüne birden çok parti arasından seçim yapabilme imkanı sunulmuştur. Ne var ki sunulan alternatifler arasından tercih yapabilmek, seçimde izlenen yöntemler nedeniyle pek mümkün olmamıştır. Ayrıca vatandaşın yapmış olduğu tercihlerin seçim sonuçlarına ne kadar yansıtıldığı da ayrı bir tartışma konusu olmuştur. 14 Mayıs 1950 genel seçimi ise iktidarın el değiştirmesini sağlamanın ötesinde yargı denetimi ve yönetimi altında gerçekleştirilmiş ilk seçim olması bakımından da ayrı bir önemi haizdir. Savaş sonrasının dünyasına ayak uydurmaya çalışan Türkiye''nin çağdaş standartlara göre taanzim etmeye çalıştığı “demokratik sistem”i hayata geçirme noktasında 14 Mayıs somut bir gösterge olmuştur.
İlginçtir 14 Mayıs''ta demokratik düzeni kurma ve işletme noktasındaki büyük adımı, on yıl sonra yine aynı ayda “27 Mayıs” günü on yılın da gerisine götüren yeni bir adım da yine aynı ada gerçekleşmiştir. 14 Mayıs Türkiyeyi dünyada sınıf atlatırken 27 Mayıs''taki adım ülkeyi tahilsiz bir şekilde daha da geri götürmüştür. İnsan ister istemez Türkiye siyasetinde “mayıs ayının” nasıl bir zaman dilimini ifade etmekte olduğunu sormadan kendisini alıkoyamıyor.
