Koronavirüs öncesi dünya ekonomisi birçok risk barındırıyordu ancak koronavirüs ile beraber risk sayısı daha da arttı ve her ülkede toplumun birçok kesimini tehdit eden farklı türde riskler ortaya çıktı.
Peki nedir bu riskler?
Bu riskler ülkeleri hangi göstergeler ile tehdit ediyor?
Koronavirüsün artış hızının devam etmesi ve özellikle de 2. dalganın ortaya çıkma ihtimali var olan belirsizlikleri derinleştireceği gibi ekonomiler için derin olumsuz etkiler bırakacak önemli risk unsuru olmaya aday. Her ne kadar ekonomide 2. dalga olmayacağı varsayımı, ekonomilerin kapanmayacağı beklentisi ve dolayısıyla ekonomide “V” şeklinde bir toparlanma olacağı beklentisi olsa da koronavirüs risk olmaya devam etmektedir.
Dünya ticaretinde meydana gelen daralma ile beraber ülkelerin ihracatlarının azalması ihracat gelirlerine bağlı olan ülkelerin kazandığı döviz gelirlerini tehdit ettiği gibi ihracat gelirlerinin azalması ile beraber ortaya çıkacak dış ticaret açıkları, ülkelerin karşı karşıya kalacağı önemli riskler arasında yer alıyor.
Öte yandan Çin-ABD arasında devam eden ticaret savaşı küresel ekonominin en önemli risk unsurlarından biri olmaya devam etmektedir. Özellikle dünya ekonomisindeki daralma ile beraber GSYH’de meydana gelen düşüşü gidermek için iki ülke arasında var olan ticaret savaşı daha sertleşecektir. ABD’- de gerçekleşecek seçimlerde olası değişiklikte bile ticaret savaşları en büyük risk olmaya devam edecek gibi gözükmektedir.
Her ne kadar ülkeler arasında seyahat kısıtlamaları gevşemiş olsa da koronavirüs tehdidi ülkeler arasında hareketlilik konusunda önemli bir risk unsuru olmaya devam etmektedir. Bu tehdit özellikle turizme gelirine bağlı olan bizim gibi ülkeler için büyük bir kayıp olarak ortaya çıkmakta.
Koronavirüs özellikle eğitimin uzaktan olması nedeniyle uluslararası öğrenciler konusunda cazip olan birçok ülkenin büyük gelirden mahrum olmasına neden olmaktadır.
Koronavirüs nedeniyle ekonomideki daralma işsizlik ve gelir kayıplarına sebep olurken devletin bu konuda verdiği destekleri, yardımlar ve vergi gelir kayıpları nedeniyle kamu bütçeleri için büyük yükler ortaya çıkardı. Bir yandan bütçe açıkları diğer yandan GSYH’de düşüşler nedeniyle bütçe açığının GSYH içindeki paylarının artışı, birçok ülkede bütçe dengeleri açısından tehlike çanlarının çalınmasına neden olabilir.
Yüksek bütçe açıklarının yanı sıra artan kamu borcu yani kamu borcunun GSYH içindeki payının artması önümüzdeki dönemlerde birçok ülkede özellikle kamu maliyesi kaynaklı (bütçe açıkları ve yüksek kamu borcu) ekonomik sorunların tetikleyicisi olmaya aday gözükmektedir.
Ekonomilerde toparlanmanın halen yavaş olması nedeniyle özellikle belli malların üretiminin talebi karşılamaması durumunda fiyat artışlarının neden olacağı enflasyonun, ekonomik refahın azalmasına yani yoksulluğun artışına neden olacağı açıktır.
Eğitimde var olan eşitsizliklerin koronavirüs nedeniyle daha da derinleşmesi ihtimali ve gelir farklılıklarının artması ile beraber artan yoksulluk, sosyal riskin artmasına neden olabilir.
Ekonomik daralma ile beraber artan işsizlik ve özellikle genç işsizliği tüm toplumlar için büyük sosyal risk oluşturmaktadır.
Bu nedenle ekonomilerde artan bu risklerin ülke ekonomilerini tehdit etmemesi ve en önemlisi de bu risklerin ekonomik, siyasi ve toplumsal sorunlara neden olmaması için ciddi tedbirlerin alınması önem arz etmektedir.
