Erzurum''da öğrenci ya da öğretim görevlisi olarak bulunup da Naim Hoca''yı tanımayan yoktur.
Erzurum''un Hatem Emmi''si, İsmail Usta''sı gibi, Naim Hoca da sözlü kültürümüzün doruklarındandı. Onların hiç biri düzenli bir eğitim görmemişti. Biri terzi, biri boyacı, biri de berberdi.
Onlar, içinde doğup büyüdükleri sözlü kültürün gücüyle, Erzurum''da üniversiteye paralel bir üniversite gibi, okumuş ya da dinlemiş herkesi çevrelerinde toplarlardı. Pastacı Nail''in pastahanesindeki özel bölmedeki sohbetleri, hala bugünmüşcesine hatırlarım.
Bizim kültürümüzde sohbetin büyüleyici bir gücü vardır. Sohbetin etkisi, suya atılan bir taşın doğurduğu dalgalar gibi, genişleyerek devam eder. Öyle ki, bazen sohbet, konuşan ve dinleyeni aşan bir etkinlik kazanır.
Naim Hoca, benim Erzurum''da bulunduğum yıllarda şehrin merkezinde küçük bir camide imamlık yapardı. İşletme Fakültesindeki öğrenci ve asistan arkadaşlarımızla zaman zaman cuma günleri onun fıkralarla zenginleştirilmiş hutbelerini dinlemeye giderdik.
Hoca''nın camisi gibi, evi ve sofrası sohbet tutkunu herkese açıktı. Muzaffer Civelek, Beşir Atalay ve Mehmet Şahin ile gittiğimiz bir akşam, gece geç vakitlere kadar devam eden, şiirli, mûsikîli bir sohbet olmuştu.
Hoca, halkasında yoğrulduğu Alvarlı''nın divanını ezbere bilirdi. Yunus''tan Fuzuli''ye kadar sanat dünyasının sultanlarından şiirler okurdu.
İlk defa onun evinde gördüğüm, zincir ve metal pullarla zenginleştirilmiş def eşliğinde okunan ilahilere, dinleyenler de katılmadan edemezlerdi.
Muzaffer Hoca, Karagümrük''te ilk defa Dergah''ta tanıdığı Tosun Bayrak''a "Sen bizim Amerika''daki elimizsin, gider gitmez çalışmaya başla" diyor.
O güne kadar tasavvuf kültüründen uzak kalan Bayrak, "Nasıl olur efendim, ben daha işin başındayım" deyince, Özak Hoca:
"Evini, sofranı ve gönlünü dostlarına gece gündüz açık tutarsın olur" demiş.
Bayrak evini, sofrasını ve gönlünü dostlarına açarak, New York''ta çokuluslu geniş bir sohbet halkası oluşturdu.
Nasıl Erzurum''a giden, Naim Hoca''nın sohbet halkasından uzak kalamazsa, New York''a yolu düşen de Bayrak''ın Spring Walley''deki dergahına uğramadan edemez.
Bizim sözlü kültürümüzün kaynağı, Erzurum''dan New York''a kadar uzanan zengin sohbet halkalarıdır. Toplumları sohbet ustaları değiştirir. Sohbetin gücü yanında yazı arkaplanda kalır.
Sohbet yazıdan önce de vardı.
Konuşulan yazılır.
Naim Hoca, Diyanet İşleri Başkanı M.Nuri Yılmaz''ın danışmanı olarak, sevgi ve hoşgörü dünyasını Ankara''ya da taşıdı.
Onu tanıyan herkes dünya görüşü ne olursa olsun, sohbetinin cazibesinden kaçamazdı. Bu yüzden, son yolculuğunda sivil ve askeriyle bütün bir Türkiye arkasındaydı.
