Yugoslavya Devlet Başkanı Miloseviç ve önde gelen Sırp liderlerin Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi tarafından savaş suçlusu ilan edilmesi ve haklarında tutuklama kararı çıkarması ABD''de memnuniyetle karşılanırken Rusya ve Avrupa''da tedirginlik yaratmıştı. Karara karşı olanların gerekçesi, suçlamanın Kosova konusunda olası bir barışı baltalayacağı ve müzakere kapısını kapatacağı yönündeydi. Karardan bir hafta sonra Rusya ve AB Sırplar''la anlaşmaya vardı. Avrupa''nın Savaş suçlusu ve hakkında tutuklama emri bulunan Miloseviç''le anlaşması ancak bir skandal olarak nitelenebilir ve meşruluğu tartışılabilir. Ancak Kosova konusundaki gelişmeleri insani boyuttan uzaklaştırıp stratejik bir hesaplaşmaya, daha doğrusu asıl anlamına döndürüsek bunun o kadar da garipsenmemesi gerektiği ortaya çıkar.
Avrupa Birliği bu hafta çok önemli iki adım attı. Biri Köln''de yapılan AB Zirvesi''nde alınan kararlar, diğeri Miloseviç''le yapılan anlaşma. Bu iki adım da Amerika açısından hiç de hoşlanılacak bir durum değil ve Avrupa-Amerika çekişmesinin geldiği boyutları gözler önüne seriyor. Geçen hafta Fransa ile Almanya''nın aralarında anlaştığı, Köln''deki zirvede de resmileşen Avrupa Savunma Kimliği, Avrupa''nın önümüzdeki yüzyılda Amerika''dan sonra ikinci bir süper güç olma hesapları açısından çok ciddi bir adım. Başını Almanya ve Fransa''nın çektiği bu gelişme Avrupa güvenliği üzerinde NATO''nun, dolayısıyla Amerika''nın rolünü azaltmayı, kriz noktalarına anında müdahale edebilecek bir Avrupa gücü oluşturmayı hedefliyor. Artık Avrupa, daha doğrusu Almanya ve Fransa Amerikan koruyuculuğuna ihtiyaç duymuyor. Avrupa gücünün yetkileri ve sınırları henüz tam olarak netleşmiş değil. Ancak bu gücün NATO ile yetki çatışması yaşayacağı bir gerçek. NATO''nun 50 kuruluş yılı nedeniyle Washington''da yapılan toplantılarda ve Köln Zirvesi''nde de görüydüğü gibi Avrupa savunmasının karar mekanizmalarında tercihini Amerika''dan yana koyan Türkiye''ye yer verilmiyor. Washington''daki zirvede Amerika''nın baskısıyla Türkiye''nin dışlanması ertelenmişti.
Miloseviç''le yapılan anlaşma başından beri Amerika''nın Kosova''ya müdahalesine karşı çıkan ve bugüne kadar Yugoslavya''ya yönelik kara saldırısını engelleyen Almanya''nın ABD''ye karşı kazandığı ikinci zafer. Rusya ve Avrupa Birliği anlaşmayı Kosova sorununa bir çözüm ve zafer olarak sunarken ABD anlaşmanın havada kalacağının işaretlerini veriyor. Avrupa-Rusya ve Sırplar arasında bir danışıklı dövüş özelliği gösteren gelişmeye ABD''nin tedirginliği gizlenmiyor. Anlaşmada Sırplar''ın 48 saatte Kosova''dan çekilmesi öngörülüyor. Amerika, Kosova''dan çekilmesi için Sırplar''a 10 hafta süre tanımaya hazırlanıyor. Bu krizin daha uzun süre devam edeceğini gösteriyor. Anlaşma, çekilmeyle beraber NATO operasyonlarının durdurulmasını öngörüyor. ABD ise operasyonların durmasının şimdilik sözkonusu olmadığını açıkladı.
Anlaşmada yer alan çok önemli bir madde daha var: BM şemsiyesi altında uluslararası bir gücün devreye girmesi... Kosova müdahalesinin en önemli özelliği, NATO''nun uluslararası boyutta bir askeri güç, bir dünya jandarması olmasına yönelik ABD planının uygulanmasının bir başlangıcı olması ve BM''nin devreden çıkarılmasıydı. Başından beri Sırplar''ın, Rusya''nın ve Avrupa''nın sancısı da buradan kaynaklanıyor. Rahatsızlık BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından da bizzat dile getirilmişti. Buraya kadar anlatılanlardan yola çıkınca, Avrupa''nın Sırplar''la anlaşması Amerika''nın stratejik hesaplarına büyük bir darbe niteliği taşıyor. Kosova''da ne tür bir sona ulaşılacağını bu tartışmaların sonucu belirleyecek. Ya anlaşma yoluna gidilecek ve Avrupa''nın dediği olmuş olacak ya da Miloseviç ekibi tasfiye edilip Yugoslavya Federasyonu parçalanacak ve ABD galip gelecek. Sonuç Rusya ile Avrupa''nın ortak geleceği üzerinde de önemli sonuçlar doğuracak. ABD başarılı olursa Avrupa ile Rusya arasında bir tampon bölge oluşacak ve Almanya ile Fransa dizginlenecek. Aksi olursa Rusya da Avrupa Birliği''ne dahil olacak ve önümüzdeki yüzyılda bir Avrupa süper gücü göreceğiz. Bu arada, ABD''nin Balkanlar üzerindeki hegemonyasını engellemeye çalışan Almanya Sırbistan dahil, Balkan ülkelerine AB''ye alınma sözü bile verdi. Bu ABD''nin Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti''nun NATO''ya almasına verilen bir cevaptı.
