Yeni uluslararası güç haritasının şekillenmesinde

, hareket alanını ne kadar genişletebiliyorsan,

. Uzunca bir zamandır

anlamının kalmadığını, sadece orta ölçekli ülkelerin değil,

görüyoruz.

Biz

, Türkiye'nin yakın çevresindeki hareketlilikleri izlerken, buradan bir

geliştirmeye çalışırken bu merkez ülkelerin kendilerini yeniden biçimlendirmeye çalışmalarını,

nda etkinlik alanlarını başkalarına

için harcadıkları çabaları ıskalıyoruz.

ABD'yi de, dünyayı da Türkiye gerçeklerine göre biçimlendiriyoruz, öyle tanımlıyor, buradan doğru yerlere ulaşmaya çalışıyoruz.

, olmayacak da. Buradan, bu bakıştan hiçbir yere varamayacağız,

.

. Bu, kendimizi ufuksuzluklarımızla mahkum etme riskidir.

üzerinden Türkiye'ye

uydurmanın yanıltıcı olacağına dikkat çekmek istiyorum. Cumhuriyetçi

döneminin coğrafyamıza taşıdığı

,

sağının

ne çabuk unuttuk.

İşte o dönemde

kadar bütün bölge sarsıldı,

,

, Müslüman coğrafya tarihin az gördüğü yıkımlardan birine sahne oldu. Ne çabuk unuttuk! İslam düşmanlığı üzerinden yeni uluslararası ilişkiler doktrini geliştirildi ve bu tez hâlâ birçok ülkenin

stratejilerinin temelini oluşturuyor.

Demokrat

. Hatta çok daha ileri gitti ve dünya sistemini tek başına şekillendirmeye girişen ABD,

.

Kendi müttefiklerine,

düzenledi, terör örgütleri üzerinden örtülü müdahaleler yaptı. Bush yönetiminin

ni bir adım ileri taşıyıp

çalıştı.

Obama döneminin bu yeni politikası Bush döneminin aşırı saldırgan politikasının

olmuştur ve ikisi de bir büyük hesabın tamamlayıcı unsurlarından başka bir şey değildir. Bir NATO ortağı olarak, bir ABD müttefiki olarak

altına alınmak istendik.

Tam bu dönemde,

nı yaşadı ve bu

ydi. Obama yönetimi, terör örgütü üzerinden örtülü değil

saldırıya girişti ve bu, tarihte örneği olmayan bir şeydi.

Barak Obama

'a taşındığı günlerde büyük

pompalayanlara,

konuşmasından ve

ziyaretinden sonra dünyayı değiştireceğine inananlara o zamanlar

diyenleri kimse ciddiye almıyordu. Benzer bir hayal kırıklığı ihtimali yine söz konusudur.

Trump dönemini de temkinli, dikkatli izlemeyi tavsiye ediyorum. Onun

. Nereye kadar yapabilir, ne kadar başarılı olabilir, nerede durdurulabilir, bilemeyiz ama bu yaklaşım dünya için

vadediyor.

Ya da güçleri azaltılabilir mi? Dünya onların

biraz olsun güvenli hale getirilebilir mi? Trump'ın ABD içinde başlattığı o sorgulama, dünyayı felakete sürükleyen ABD'yi de sınırlayabilir,

kurtarıp daha gerçekçi bir zemine çekebilir.

Dünyanın ağırlıklı bölümü ABD'yi sınırlayıcı,

, yeni güçler sahaya inmişken, her alanda

başlamışken Trump'ın yaklaşımı bu eğilimi ABD içinden kolaylaştırabilir. Ya da yükselen yeni güçlere karşı ABD'yi yeniden

hesabı olabilir.

Bizim bütün bunları

sorgulamamız, izlememiz gerekiyor. ABD içindeki tartışma,

elbette Türkiye'nin

belirleyecek.

.

Özellikle son dört yıldır yaşanan bütün

,

, ne büyük bir kavganın içinde olduğumuz daha netleşir. Türkiye'nin en büyük gücü bu akıldır, öncülüktür,

, coğrafyanın gücünü etrafında toparlama girişimidir. İşte bu zenginliklerle o çokuluslu müdahaleler boşa çıkarılmıştır.

.

Asya'dan Afrika'nın derinliklerine ulaşan, geleceğe dönük

, buna imkanı da gücü de yeten büyük ölçekli bir ülkedir. Dolayısıyla Türk-Amerikan ilişkileri de, eskiden olduğu gibi,

ilişki değildir.

aynı zamanda yedekte tutulabilecek bir Türkiye yoktur. Öyleyse Trump döneminde, Obama'nın bıraktığı hasarları

başlanabilir. Bunu yapması gereken de ABD'nin kendisidir. Yeni yönetim,

.

planlarına son vermeli, Türkiye ile terörle mücadelede gerçekten ortak gibi davranmalıdır.

Henüz bu konularda belirgin bir işaret söz konusu değildir. Trump dönemini

tartışmalarıyla izliyoruz. Ancak neocon dönemdeki İslam karşıtlığı, Müslümanları terörle özdeşleştirme girişimleri devam etmektedir.

Trump döneminde de devam edecekse, bölgemize

gelecek demektir. Bu ihtimal kesinlikle ciddiye alınmalı, yeni ABD yönetimi ile dünyanın diğer merkez güçler arasındaki ilişki biçimi dikkatle izlenmelidir. Trump'ın öncelikle

denilen

politikaları sorgulaması, bunlara son vermesi gerekmektedir.

Anlatmak istediğim tartışmayı yerli yerinde yapmak gerekiyor.

anlamamız mümkündür. Trump üzerinden içeride taraf tutmak

bir tavırdır. Türkiye'yi küçümsemek demektir.

Dünyada

, oyunlar yeniden kurulurken, saflar yeniden şekillenirken,

. Ülkemiz bu hesapların çok üstünde bir ülkedir.

. ABD içindeki çekişmeler, merkez güçler arası çekişmeler nasıl seyredecek, Türkiye-ABD ilişkileri nasıl şekillenecek, kriz alanları hangi bölgelere yayılacak

, doğru tartışma budur.

Yani,

söyleme zamanı…