Türkiye hem Rusya ile hem de Çin ile savunma alanında çok ciddi projeler ele alıyor. AB ile yakınlaşma sürecinde olan Türkiye''nin bu tavrı Batı ile ciddi bir soruna dönüşebilir

Türkiye kamuoyunun Türk-AB ilişkilerinin dışında hiç bir uluslararası gelişmeyi ciddi olarak ele almadığı bugünlerde, Türkiye''yi de içine alan, küresel düzeyde çok önemli adımlar atılıyor. 1991''de Sovyetler''in dağılmasından sonra oluşan tek kutuplu dünya düşüncesinin fiilen ömrünü tamamladığına, yeniden Soğuk Savaş''ın başladığına delalet eden bir sürecin içindeyiz.

NATO''nun Kosova operasyonuyla Balkanlar''ı kontrol altına almasından sonra iyice bozulan Doğu (Rusya-Çin) Batı (ABD-AB) ilişkileri, Kafkaslar''da ve Orta Asya''daki Rusya-Çin yayılması ve ABD''nin Pasifik''te füze savunma sistemi kurma planıyla tam bir cephe savaşına dönüştü. Rusya ve Çin, Kafkaslar ve Orta Asya''nın enerji kaynakları üzerindeki kontrolünü her geçen gün daha da artırırken, Batı''nın bu bölgelerdeki etkisi zayıflıyor. Yine Rusya ve Çin, Türk cumhuriyetlerinin sınır kontrollerinden rejimlerine, muhalefet gruplarını tasfiyesine kadar Orta Asya''yı avucunun içine almış durumda. Bunun en büyük sebebi bu cumhuriyetlerin Batı''dan alacakları destek konusunda yaşadıkları hayal kırıklığıdır.

Karşılıklı restleşme ve cephe ülkeler

Rusya ve Çin''in Orta Asya ve Kafkaslar''da yayılmasına karşı ABD ve Avrupa da, Sovyetler''den ayrılan Baltık cumhuriyetleri, İsveç, Polonya, Ukrayna, Türkiye ve Tayvan üzerinden Rusya ve Çin''i baskı altına almaya çalışıyor. NATO eski Sovyet cumhuriyetlerinde askeri denetim kurmaya çalışırken AB de bu ülkelere finansal desteğini artırıyor. Mart ayının ilk günlerinde karşılıklı restleşmenin örnekleri yaşandı. Çin Dışişleri Bakanı''nın Moskova gezisi sırasında iki ülke arasında varolan stratejik işbirliğini daha da geliştiren anlaşmalar derinleştirildi ve bunun Batı''ya karşı olduğu deklare edildi.

Aralarında çok önemli sorunlar olmasına rağmen iki ülke Batı''nın dünya hegemonyasına karşı karşı ortak bir tavır sergiliyor. Bunun yanı sıra savunma, güvenlik ve enerji alanında dev adımlar atıyorlar. Rusya askeri alanda ileri teknoloji ve enerji konularında Çin''e bir dizi teklifler sundu. Rusya''dan Çin''i bir petrol boru hattının döşenmesi gündemde. Bu durum Orta Asya enerji yolları için yeni bir alternatif sunabilir. Geçen hafta Türkiye''ye gelen Rusya Başbakan yardımcısı İlya Klebanov Pekin''e gitti. Taraflar bir liderler zirvesi için hazırlıklar yapıyor.

Çatışma şiddetlenecek

ABD-Avrupa cephesi ise NATO''nun Rusya''nın batı ve güney sınırlarında baskısını artırarak, Kafkasalar''da zayıflayan drurumunu güçlendirmeye çalışıyor. NATO-Ukrayna Komisyonu''nnun 1-2 Mart''ta Kiev''de toplanması Rusya''ya bir gözdağı verme niyetini taşıyordu. NATO''nun üzerine en fazla yatırım yaptığı Ukrayna''nın, Türkiye''den sonra Rusya karşısında en güçlü direniş noktası olması planlanıyor. Ancak sahip olduğu Rus nüfus ve ekonomisinin bağımlı olmasından dolayı tercihini Batı''dan yana yapmayı isteyen Ukrayna tedirgin. Şimdi Moskova''nın bu gözdağına vereceği cevap bekleniyor.

Eğer Moskova, Çeçenistan''dan sonra Gürcistan ve Azerbaycan üzerinde baskılarını artırmaya başlarsa çatışma çok ciddi bir boyuta sürüklenecek.

Türkiye ve Ukrayna''nın önemi

Hem Rusya ve Çin hem de ABD-Avrupa açısından cephenin en önemli ülkeleri Türkiye ve Ukrayna. Türkiye''nin AB üyeliği, Ukrayna''nın da NATO üyeliği sürecini bu açıdan görmek gerekiyor. AB, üyelik yolunda Türkiye''yi küstürmemek için her türlü olumsuzluğa evet derken, ABD bölge enerji savaşında Türkiye''ye desteğini sürekli açıklamak zorunda kalıyor. Ancak Moskova ve Pekin Ankara ile ilişkilerini geliştirmek için yoğun çaba sarfediyor.

Çarşamba günkü yazımda Çin''in Türkiye ve İran''la ilişkilerini sorgulamış, Tahran''ı ekonomik bir partner olarak kullanan Pekin''in, Ankara''yı Orta Asya''daki İslami ve milliyetçi dalganın önlenmesi için kullanmayı amaçladığını yazmıştım. Bunun karşılığında Türkiye''ye askeri teknoloji transferi taahhüt ettiğini belirtmiştim.

Ankara''nın riskli oyunu

Pekin gibi Moskova''da Ankara''ya askeri alanında işbirliği öneriyor. Bunun karşılığında ne istediği malum. Moskova ayrıca hem Pekin hem de Ankara ile çok ciddi enerji pazarlıkları yapıyor. Ankara''dan döner dönmez Pekin''e giden Klabenov''un çantasında yine enerji ve savunma projeleri vardı. Ortak nokta şu: Türkiye hem Rusya ile hem de Çin ile savunma alanında çok ciddi projeler ele alıyor.

AB ile yakınlaşma sürecinde olan Türkiye''nin bu tavrı Batı ile ciddi bir soruna dönüşebilir. ABD''ye tam entegrasyona karşı olan yerli güçlerin Rusya ve Çin ile ilişkilerin daha da güçlenmesi için elinden geleni yapacağını ve yaptığını biliyoruz. Soğuk Savaş''ın yeniden hortladığı bir dönemde Türkiye''nin bu riskli oyunu, korkarım en önemli sonucunu tekrar yalnızlaşma ve içe kapanma şeklinde gösterecektir.