Merakla beklediğimiz 2020 yılı üçüncü çeyreğine ait büyüme verisi geldi. TÜİK’in açıkladığı verilere göre Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) 2020 yılı üçüncü çeyreğinde %6,7 arttı. Hızlıca baktığımızda bu büyümeye; hane halkı tüketiminin 5,4 puan, yatırımların 5,2 puan ve stokların ise 5,1 puan katkı sağladığını görüyoruz. Öte yandan net ihracat ise 9,1 puanlık “negatif katkı” sağlamış. Bu rakamlar pandemi koşulları göz önüne alındığında oldukça önemli bir veri ve büyümenin dinamiklerini bu kapsamda ele almak gerekiyor. Sanki pandemi hiç yaşanmamış gibi süreci değerlendirmek ciddi hatalar yaptırabilir. Zira dış alemin bu kadar kapalı olduğu bir dönemde büyüme kompozisyonunda olması gereken tablonun üç aşağı beş yukarı böyle olması beklenir.
Hatırlayacağınız üzere son dönemde başta aktif rasyosu uygulaması olmak üzere bazı konularda bankacılık sektöründen itirazlar geliyordu. Hal böyle olunca ben de hemen 3. çeyrek büyümesinde finans ve sigortacılık faaliyetlerinin durumuna baktım. Verilere göre bu faaliyetlerdeki büyüme tam %41,1 olarak gerçekleşmiş. Açıkçası bu kadar çok şikâyet edip bu kadar çok büyüyebilmek bana oldukça ilginç geldi.
Öte yandan yine ilginç bir şekilde söz konusu durumun ekonomi medyasında çok fazla yer almadığını da fark ettim. Sebebini bilmiyorum ancak sadece döviz, faizli TL/YP mevduatı ve borsa eksenli yorumların ekonomi medyasını domine ettiği ve reel sektörün sürekli olarak geri planda kaldığı bir anlayışın bu konuya değinmiyor olmasını normal karşıladığımı fark ettim.
Ben büyüme verisindeki finans ve sigortacılık faaliyetlerindeki aşırı büyümeye kafa yorarken BDDK’dan Ekim ayı verileri geldi. Pandemi dönemini de için alan süreçte bankaların toplam karı 50 milyar TL olarak gerçekleşmiş. Hemen BDDK’nın internet sitesindeki açık kaynaklardan detaylara baktım. Söz konusu 50 milyar TL kar edilen dönemde bankaların kambiyo zararları toplamı 46,7 milyar TL. Bu kez bir önceki yılla kıyaslama gereği hissettim. Yine BDDK verilerine göre 2019 yılında aynı dönemde bankalar sadece 2,7 milyar TL kambiyo zararı olmasına rağmen toplam 41,3 milyar TL kar elde etmişler.
Elbette bankaların kar elde etmesine karşı değilim. Faaliyetlerini sürdürebilmek için buna ihtiyaçları var. Benim eleştirdiğim husus; ekonomi küçülürken de büyürken de rekor karların elde edilebilmesine olanak tanıyan “kısa vade, yüksek faiz ve orantısız teminat” anlayışına dayalı mevcut bankacılık anlayışı.
