Türkiye önemli bir süreçten geçiyor. 40 yıldır sırtında büyük bir kambur olan terörle mücadelede tarihin en önemli başarılarına imza atarken, farklı alanlarda attığı kararlı adımlarla küresel bir aktör olma yolunda da azimle ilerliyor. Buna enerji de dahil. Geçtiğimiz hafta Karadeniz’de keşfedilen doğalgaz rezervi büyük sevinç yarattı, ama bu keşiften çok önce Türkiye enerjide anahtar ülke olma yolunda gerekli adımları bir bir atmıştı.
Önceki yazımda Türkiye’nin İstanbul’da kuracağı doğal gaz piyasası üzerinden nasıl eksen olabileceğini izah etmiştim. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 100 günlük programı içerisine hedef olarak koyduğu EPİAŞ bünyesindeki doğal gaz ticaret platformunun hayata geçirilmesi bu bağlamda hayati önem arzediyor. Bu vizyon, Türkiye’ye doğal gaz alanında Batı tarafından biçilen “kavşak, terminal, koridor, köprü ve geçiş ülkesi” gibi rolleri de çöpe atıyor. Aslına bakarsanız elbirliğiyle enerji sözlüğümüzden köprü, koridor, geçiş ülkesi ve kavşak terimlerini derhal çıkarmalıyız.
100 günlük programa dahil edilen bu vizyon, Türkiye’nin Doğu ile Batı arasındaki konumunu salt geçiş rotası olarak basit kazançlarla değil yüksek siyasi ve ekonomik getirilerle stratejik olarak kullanacağı bir dönemin de miladı. Bugüne kadar insani dış politikası ile geniş bir coğrafyada “beklenen ülke” olan Türkiye’nin bu kez bir eksen olarak merkeze oturması Batılı kaynakların analizlerine ve istihbarat raporlarına da yansıyan bir gerçek.
Liberal ekonomilerde rekabet konusu olmazsa olmazdır. Rekabet ile daha kaliteli ürüne veya hizmete daha düşük maliyetle erişme imkanı sağlanır. Ancak rekabetçi bir piyasanın oluşması ve sağlıklı işlemesi ise detaylı regülasyonlarla olur. Tam da bu noktada Türkiye’nin doğalgaz keşfinden çok önce tasarladığı büyük vizyonun temel unsuru olan EPİAŞ (Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.) devreye giriyor. EPİAŞ’ın altyapısı ile sadece Türkiye ve yakın çevresindeki boru hatlarından gelen doğalgazın değil ABD gibi uzak ülkelerden gelen sıvılaştırılmış doğalgazın da (LNG) ticaretinin yapılabilmesi mümkün olacak. Böylelikle hem gazın gazla rekabet ettiği rekabetçi bir piyasa oluşacak hem de Türkiye doğalgazda küresel bir rol üstlenmiş olacak.
Ekonomi güvenliği yeni bir kavram, ancak içerik olarak neredeyse tarih kadar eski. Bugünlerde popüler hale gelmesinin sebebi ise ülkeler arasındaki savaşların meydanlardan ekonomik alanlara kayması. Enerji bunun önemli bir parçası. Şu örneği verebiliriz. Türkiye gibi enerjide net dışa bağımlı olan ülkeler uzunca bir süredir enerji arz güvenliğini sağlamak için büyük maliyetlere katlanmak zorundaydı. Mesela Türkiye bugüne kadar sadece Rusya’dan 480 milyar metreküp (bcm) doğalgaz almış ve karşılığında yaklaşık 130 milyar dolar ödeme yapmış. Bu çok yüksek bir rakam ve Türkiye’nin enerji ithalatı içinde önemli paya sahip. Enerji ithalatı da malum Türkiye’nin cari açığının ana kalemlerinden biri. Dolayısıyla bu aynı zamanda bir ekonomi güvenliği sorunu.
O halde bugün Türkiye, hem EPİAŞ ile tesis ettiği enerji piyasası alt yapısı hem de Karadeniz’deki doğalgaz keşfi ile sadece enerji arz güvenliğini değil aynı zamanda ekonomi güvenliğini de güçlendirmiş oluyor.
