21. yüzyılın İnternet çağı olarak nam kazanacağı daha şimdiden anlaşılıyor. İnternet’in, 2000’li yılların hayat tarzını, kültürünü ve anlayışlarını belirleyecek en önemli gelişme olduğunu söylemek, bu anlamda yanlış olmasa gerek.

İnternet bugünkü haliyle tonlarca bilgiyi parmak uçlarınıza koyarken ihtiyacınız olan iğneyi bir saman yığını içine saklayan, bütün sınırları aştığı halde içinde binlerce kültürü barındıran, muazzam bir potansiyele sahip olduğu halde bu potansiyele ulaşmak için aynı ölçüde muazzam uluslararası gayret gerektiren bir yapıya sahip.

Ancak her şeye rağmen bugün baş döndürücü bir hızla gelişen enformasyon ve bilgisayar teknolojisi, kısa zamanda ticarî alışkanlıklarımızı da değiştirecek. Bugün dahi internet üzerinden alışveriş yapanların sayısı günden güne artıyor. Ucuca bağlanmış bilgisayarlardan oluşan bu siber-uzayda siz, istediğiniz ürünlerin ve hizmetlerin taramasını yapabilir, bunlar hakkında en ince detaylarına kadar bilgi toplayabilir, en ucuzunun veya istediğiniz renktekinin nerede bulunabilineceğini sorgulayabilir ve nihayet istediğiniz anda siparişinizi verebilirsiniz.

İleride, bu potansiyelin akıllı programcıklarla daha farklı boyutlara taşınacağı da anlaşılıyor. Bu sayede, sözgelimi, sizin adınıza verdiğiniz özelliklere uyan ürünleri bütün dünyada tarayacak, karşı tarafla pazarlık yapabilecek ve fiyatı sizce belirlenmiş olan belli bir limitin altında ise satın alabilecek programlar çıkacak. Bu gelişmelerin siber âlemdeki ticareti nasıl etkileyeceğini şimdiden tahmin etmek çok zor.

Müşteri açısından birçok avantaj sağlayan böyle bir sistem, satıcılara da birçok kolaylık ve imkân getiriyor. Sıradan bir üretici veya hizmet sağlayıcı dahi, hiçbir ek maliyete girmeden bütün dünya pazarlarına hitap edebilecek potansiyelde olacak. İleride bu sistem iyice yaygınlaşırsa reklâm, dağıtım ve pazarlamacı personel masrafları da azalacağından ürün maliyeti de düşecektir. Diğer yandan devamlı olarak müşterilerle sağlanan bu bağlantı sayesinde üreticiler, daha müşteriye yönelik ürün ve hizmetler geliştirmek imkânı bulacaklardır.

Tüm bu potansiyele rağmen siber-market, özellikle tüketiciler için henüz fazla tekin bir alışveriş merkezi değil. Her şeyden önce siber-ticaret, sınırları ortadan kaldırdığı ve bütün dünya şirketlerini tek bir ortamda rekabete soktuğu için birçok ülkenin kalkınma ve yerli üreticiyi ve ticareti koruma anlayışıyla ters düşüyor. Diğer taraftan belli bir ticarî ilişkinin tamamlanması için satıcının ihtiyaç duyduğu müşteriye ait bilgilerin, elektronik ortamda dünyanın bir ucundan diğer ucuna giderken yolda başka kişilerin eline geçmesi oldukça tehlikeli, ama mümkün bir ihtimal. Bu bilgiler içinde ad, soyad ve adres olabileceği gibi, kredi kartı numarası, imza örneği gibi bilgiler de olabilir. Bugün Internet’te bu gibi bilgilerin peşinde koşanlar sadece dolandırıcılar değil; hükümetler, gizli servisler ve ticarî kuruluşlar için de bu gibi bilgilerin hep cazip bir yanı var.

Diyelim ki, bütün bu sıkıntıları atlatıp kendinize Prag’taki bir kristalciden güzel bir vazo ve İran’dan da el dokuma ipek bir halı getirttiniz. Eğer kristal vazonuz çatlak çıkmışsa veya İran’dan sipariş verdiğiz deseni yollamamışlarsa ve hiçbiri sizin taleplerinize müspet cevap vermezse, hakkınızı nerede arayacağınız sorusu henüz cevaplanabilmiş değil. Bütün dünya vatandaşlarının başvurabileceği ve bütün dünya hükümetlerinin hükümlerini kayıtsız kabul edebileceği tüketiciyi koruyacak bir mercii yok.

Geleneksel uluslararası ticarette bile bugün mal ve hukuk standartlarının eksikliği barizken, sanal âlemdeki ticarette tarafların haklarını korumak bugün için çok zor gözüküyor.

Aslında internetin tam potansiyelinin önündeki en büyük engel de teknolojik olmaktan ziyade bu eksiklik olarak gözüküyor.