Okul her çocuk için farklı anlamlar taşır. Bazı çocuklar için okulun anlamı dersler ve ödevlerken, bazı çocuklar ise okulu bir eğlence ve oyun yeri olarak kabul eder. Aslında doğal olan ve olması gereken bu iki algının da çocukta yerleşmesidir. Yani okul hem bilgilerin öğrenildiği hem de arkadaşlarla güzel vakit geçirilen eğlenceli bir ortam olmalıdır.
Özellikle okul hayatının ilk yılında çocuğun okula vereceği tepki bundan sonraki eğitim yaşamı için çok belirleyicidir. Yuva, anasınıfı ya da ilkokul 1. sınıfa yeni başlayan çocuklar, girdikleri bu ilk sosyal ortamda kendilerini ve çevreyi algılamakta zorlanabilirler. Bu nedenle başlangıçta okula uyum sağlayamama ve okuldaki yaşamı benimseyememe normal olarak kabul edilebilir. Ancak bir süre sonra çocuğun rahatlıkla okulda kalabilmeyi, okuldaki düzene uymayı ve sorumluluk almayı becermesi beklenir.
İşte çocukların okula gitmeye karşı aşırı direnç göstermelerine okul reddi ya da okul fobisi (korkusu) ismini veriyoruz. Okul fobisi genellikle okula başlamanın ilk yıllarında görülse de aslında okul hayatının her döneminde karşımıza çıkabilecek bir sorundur. Çocuğun okulu istememesinin okula karşı verdiği tepkinin birden fazla nedeni vardır. Öncelikle okul hayatının başlangıcında en sık karşılaştığımız neden çocuğun anneden ya da anne yerine koyduğu bir kişiden ayrılamama problemidir. Bu çocuklar okulda annesi olmadan kalmakta zorlanırlar. Ya okula hiç gitmezler ya da anneyi okuldan eve göndermezler. Bu duruma ayrılma kaygısı diyoruz. Ayrılma kaygısı çocuğun bireysel olarak hareket etmesini engelleyen ve yalnız kaldığında kendini aşırı derecede kötü hissetmesini sağlayan önemli bir durumdur. Maalesef birçok anne baba ayrılma kaygısını tanımadıkları için, çocuğun verdiği bu tepkiyi basit bir nazlanma, kapris ya da şımarıklık olarak algılar. Bu çocukların önemli bir kısmı normal hayatta da annelerine aşırı bağlı yaşarlar. Bir yerde yalnız kalmak istemezler. Anne gözlerinin önünden ayrıldığında sıkıntı yaşarlar.
Okula gitmek istememenin başka bir önemli nedeni de çocuğun akademik olarak okulda zorlanmasıdır. Hangi nedenle olursa olsun öğrenmekte zorlanan derslerde sıkılan ve başarı elde edemeyen çocuklar okula gitmek istemeyebilirler. Öğrenme bozukluğu olan çocuklar ile dikkat sorunu olan çocuklar bu özel durumları nedeni ile okulda arkadaşları ve öğretmeni tarafından kötü muameleye maruz kalıyorlar ya da duygusal olarak kendilerini kötü hissediyorlar ise okula gitmek istemezler. Çünkü bu çocuklar kendilerinin akademik olarak geride olduğunun fazlaca farkındadırlar.
Okul fobisi oluşmasının diğer bir nedeni de çocuktaki sosyal kaygı yani sosyal fobidir. Sosyal fobisi olan çocuklar grup içerisinde kendilerini ifade etmekte zorlandıkları gibi iletişim kurmakta da zorlanırlar. Adeta sınıfta yokmuş gibi davranırlar. Öğretmenin sorduğu sorulara cevap vermekten kaçarlar, teneffüste arkadaşları ile oynamak, bahçede dolaşmak gibi etkinliklerde bulunmazlar. Okul onlar için sosyal açıdan oldukça olumsuz bir mekândır. Bu durum bir süre sonra okulun sıkıcı hale gelmesine neden olur ve çocuk okula gitmek istemez.
Sıkıntısız bir şekilde okula devam eden bir çocuğun ani bir şekilde okula gitmeye karşı direnç göstermesi söz konusu ise böyle durumlarda mutlaka çocuğun okulda travmatik bir olay yaşayıp yaşamadığı araştırılmalıdır. Gerek öğretmeninden gerekse arkadaşlarından kötü bir muameleye maruz kalan çocuklar da okula gitmek istemezler. Özellikle ortaokul ve lise yıllarında çocukların ve gençlerin okula gitmek istememesinin en önemli nedenlerinden biri okulda başka çocuklar tarafından zorbalığa maruz kalmalarıdır. Bu çocuklar ya yaşadıkları olayları ailesine anlatmaz ya da anlatmaya çalışsa da aile tarafından bu olay anlaşılmaz. Durum anlaşılıp çocuğa destek verilmez ise çocuk okula gitmek istemez, okula gitmeyi reddeder.
Nedeni ne olursa olsun okula gitmek istemeyen çocuğa karşı bu süreçte, anne ve baba sabırlı, kararlı ve tutarlı olmalıdır. Her türlü suçlama, korkutma, şiddet ve ceza uygulamaları zararlıdır ve istenmeyen sonuçlar doğurur. Bunun yerine uygun bir dille çocuğa; bu problemin kendisi gibi birçok çocukta görüldüğü ve zorlansa da okula mutlaka gitmesi gerektiği, zamanla korkusunun kalmayacağı anlatılmalıdır. Aynı zamanda öğretmen ve okul idarecileri bilgilendirilmelidir. Çünkü okul fobisi olan bir çocuğun öğretmeninden ilgi ve sevgi dolu yaklaşıma ihtiyacı vardır. Bunun aksine karşılaşacağı her türlü olumsuz tutum ve davranış yeni sorunların oluşmasına katkı sağlar.
