İnsanın sonu ölüme çıkan ömür yolculuğunda kimse ölümün nerede nasıl geleceğini bilmez. Bunun için, herkes yaşı, işi, ne olursa olsun, dünyanın neresinde yaşarsa yaşasın, ölüme hazırlıklı olmak zorundadır. İnsanın kaderi önceden yazılır, ancak önceden okunmaz. Ölüm insana gelirken haber vermez. İnsan ölümü değil , ölüm insanı bulur.
***
Hayat ölümü ölüm hayatı, gündüzün geceyi içinde taşıdığı gibi taşır. İnsanın ömür boyu süren, doğum ile ölüm arasındaki yolculuğunda, bir metal paranın iki yüzü gibi, ölüm hayattan hayat ölümden ayrılmaz. Barış çağında çocuklar babalarının, savaş çağında babalar çocuklarının ölümlerini görürler. İntihar saldırılarında ise, hem babalar hem çocuklar birlikte ölürler.
***
Savaş ve terör çağında, ölüm insana bir intihar saldırısından farksız, başarısız bir darbe girişimiyle İstanbul'da geldiği gibi, akıl tutulmasıyla yapılan bir terör eylemiyle, Nice'te de gelir.Topraktan gelen insan toprağa döner.Topraktan uzaklaşan nasıl hayattan uzaklaşırsa, demokrasiden uzaklaşan da toplumdan uzaklaşır.
***
Sağlıklı ve tutarlı toplum olmak demek, aynı değerlere inanmak demektir.Temel hak ve özgürlükler başta olmak üzere, aynı değerlere inanmayan toplumlarda, yardımlaşma, dayanışma ve paylaşmaya dayanan güçlü bir demokratik birlik oluşmaz.Demokratik birlikte ortak değerleri paylaşan farklı kimlikler bir arada yaşar.Darbeler demokratik birliğe düzenlenen intihar saldırılarıdır.
***
Türkiye çok partili dönemde bile, demokratik kurum ve kuralları içselleştiremediği için, her on yılda bir yapılan darbeler yüzünden , temsili demokrasiden paylaşımcı demokrasiye geçemedi.Türkiye'de ekonomik,siyasal ve kültürel hayatın odak noktasında “Demokratik insan”dan daha çok “Dayatmacı insan” var.Dayatmacılık toplumun genlerinden bir türlü sökülüp atılamadı.
***
Başarısız darbe girişiminden sonra Türkiye'de demokrasi tarihi yeniden yazılacak ve yeniden yorumlanacaktır. Dünya demokrasi tarihi içinde, “Atina” merkezli, Atina'da uygulanan demokrasi yanında , “Medine” merkezli, Medine'de uygulanan demokrasi de vardır.Gelecekte dünyada Atina demokrasisi kadar Medine demokrasisi de tartışılacaktır.
***
İster Avrupa ülkelerinde olsun, isterse Asya ülkelerinde olsun, demokratik kurum ve kuralları geliştirmede, paylaşımcı doğrudan demokraside kusursuzluğu arama süreci, statik olan değil, dinamik olan uzun soluklu bir yarıştır.Dünyada demokrasinin çokluk içinde birliği, birlik içinde çokluğu bir arada tutan uzun bir tarihi yoktur.Bugün tartışılan demokrasinin iki yüz yıllık bir tarihi vardır.
Ekonomik bağımsızlıktan daha çok ekonomik bağımlılığın önem kazandığı, ülkeler arasındaki uzaklık ve yakınlık farkının önemini yitirdiği kare dünyada, Atina ya da Medine'deki demokrasi yaklaşımlarıyla birlikte, dünyadaki son iki yüz yıldaki demokrasi uygulamaları önemlidir. Demokrasinin kurum ve kuralları insanlığın ortak aklının ışığında yeniden ele alınması ve enine boyuna tartışılması gerekir.
***
Türkiye'de, son başarısız darbe girişiminden sonra, darbeler dönemi bütünüyle kapandı,yeni bir dönem başladı.Bu güne kadar çok partili dönemde bile “Ordu'nun Devleti” vardı.Artık bu günden sonra “Devlet'in Ordusu” olacaktır.Artık orduda hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır.Ankara'yı bekleyen, “Meclis”i bombalayan ordu, sınırları bekleyen, terör odaklarını bombalayan orduya dönüşecektir.
***
Demokratik birikim açısından, Avrupa ülkelerinden geri kalmayan,dayandığı kaynaklarıyla onlardan daha zengin olan Türkiye , kendi demokrasisini kendisi inşa ederek ,yalnızca Müslüman ülkelere değil, bütün ülkelere örnek olacaktır.
***
Demokratik birikim zenginleştikce dünyadaki çatışma paradigması, uzlaşma paradigmasına dönüşecektir.Eihstein'in vurguladığı gibi:”Barış zor kullanılarak korunamaz.Ona yalnızca anlayışla ulaşılabilir.”
***
Demokratik süreç kültürel başarıların ekonomik başarılara, ekonomik başarıların siyasal başarılara dönüştüğü üç boyutlu bir bütündür.
***
Geleceğin Türkiye'si, edebiyatcılarıyla bilinecek, girişimcileriyle büyüyecek, siyasetcileriyle yönetilecek, generalleriyle savunulacaktır.
***
Demokratik süreçte sorumluluk kimse almaktan kaçamaz, kusursuzluğu aramak herkesin görevidir.
***
Toplumdaki yeri ne olursa olsun,herkes demokratik sürecin izleyicisi değil,belirleyicisidir.
***
Demokratik süreç yardımlaşmayanın elendiği bir takım oyunudur.
***
Demokratik süreçte silahın yapamadığı değişimi oy yapar.
***
Demokraside seçmenin en büyük silahı oyudur.
***
Seçimde oy kılıçtan daha keskindir.
