2019 yılını bitirirken ticaret savaşlarında alınan mesafe ve İngiltere’de Brexit ile ilgili seçimi muhafazakâr partinin kazanması 2020 yılı ile ilgili olumlu beklentileri artırmıştı. Ancak, bu yılın hemen başında Çin’de görülen koronavirüs (Kovid-19) salgını dünya ticaretini ciddi şekilde etkilemeye başladı. Bir de bunun üzerine bölgesel jeopolitik gelişmelerin etkileriyle dünya ekonomisinde ciddi sıkıntıların oluşacağı konuşulmaya başlandı.
Koronavirüs vakasının öncelikle ticaret savaşları ve Hong Kong olaylarının üzerine gelmesi Çin’i ekonomik olarak çok zora düşürdü. Ülkede üretim durdu, ihracat geriledi, petrol talebi düştü, perakende alışverişi azaldı. Çin’in dünya ekonomisi içindeki yeri ve ekonomik büyüklüğü, özellikle ABD’den sonra dünyanın ikinci büyük ekonomisi olması, en kalabalık nüfusa sahip olması, en büyük sanayi üreticisi, ihracatçısı, emtia ithalatçısı ve en büyük petrol ithalatçısı olması nedeniyle küresel ekonomiyi olumsuz etkilemeye başladığı görülüyor.
Bugün Çin, 33 ülke için en önemli ihracat pazarı ve 65 ülkenin en önemli ithalat kaynağı durumunda. Buna ek olarak krizin başlangıç noktası Vuhan bölgesi, dünyanın en büyük 500 küresel şirketinin 300’üne ev sahipliği yapıyor. Ancak, koronavirüs salgını sebebiyle birçok büyük şirket geçici olarak mağazalarını kapatma kararı aldı. Hyundai, Çin’de üretimi askıya alan ilk büyük küresel otomobil üreticisi oldu. Aynı zamanda çok sayıda uluslararası şirket ülkedeki üretimlerine ara verdiklerini duyurdu.
Bu gelişmeler neticesinde uluslararası derecelendirme kuruluşları, Çin için 2020 yılı büyüme tahminlerinde ortalama olarak 0,5 ile 1 puanlık kayıp öngörmeye başladılar. Yeni koronavirüs salgınının etkisi ile Çin’in 2020 yılı GSYH büyüme tahminini ise %5,5-5 aralığında gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Çin’in global büyümenin üçte birini oluşturduğu göz önüne alındığında, bu ülkenin büyümesinde oluşacak %1 yavaşlamanın küresel ekonomide neden olacağı büyüme kaybı ise 0,2 ile 0,3 puan arasında hesaplanmaktadır.
Küresel ekonomiyi etkileyecek gelişmeler, gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye ekonomisi üzerinde de etkili olacaktır. Ancak, Türkiye ekonomisinin Çin’e bağımlılığı diğer G20 ülkelerine kıyasla daha düşük olduğu için koronavirüsün bize etkisi görece daha sınırlı olacaktır. Hatta bazı konularda olumlu yansıyacaktır. Örneğin, küresel ekonomik büyümenin ve ticaret hacminin ivme kaybetmesi, Türkiye’nin Çin’e karşı verdiği dış ticaret açığını azaltacaktır. Yine küresel büyüme beklentilerinin gerilemesi petrol fiyatlarını aşağıya doğru çekerek 50 dolar civarına inmesini sağladı. Net petrol ithalatçısı bir ülke olarak Türkiye ekonomisine olumlu yansıyacak bu durum, enflasyon ve cari denge için pozitif katkı yapacaktır.
Asya’daki yükselen piyasalardan çıkan küresel likiditenin bir kısmı alternatif bir piyasa olarak Türkiye’ye kayabilir. Sınırlı da olsa böyle bir para girişi finans piyasalarına olumlu yansıyacaktır. Eğer virüsün küresel ekonomiye etkilerine dair beklentiler daha da kötüleşirse FED ve ECB gibi büyük merkez bankalarının faiz indirmesi, sermaye akımlarının Türkiye gibi görece daha yüksek faiz veren gelişmekte olan ülkelere kaymasını sağlar. Böyle bir politika hamlesi faiz ve döviz piyasaları özelinde Türkiye’nin sınırlı da olsa elini rahatlatır.
Yine, tedarik zincirinin aksaması nedeniyle Asya’dan alım talepleri durma noktasına gelmiştir. Bu sebeple pek çok firma, Çin’deki üretimini veya Çin’den yaptığı ara malı ithalatını ucuz üretim yapan ülkelere kaydıracaklardır. Türkiye bu konuda en iyi alternatiflerden biri olabilecektir. Özellikle tekstil, otomotiv, yan sanayi ve kimyasalda Türkiye’ye ciddi fırsatlar doğacaktır. Ayrıca, Çin’den sebze ve meyve ithal eden ülkelerin Türkiye pazarına yöneleceği de beklenmektedir. Bu durum, Türkiye’nin ihracatına olumlu yansıyacaktır.
Sonuç olarak Çin’de ortaya çıkan ve birçok ülkeye yayılan koronavirüsün, küresel ekonomi için büyük kaybı olacaktır. Hasarın boyutunun 1 trilyon doları aşacağı ve 5 milyon şirketi olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Kazananın olmayacağı fakat az etkilenenin olabileceği bu süreçte, kayıpları azaltıcı politikalar günün sonunda başarılı olacaktır.
