Yeni dönemin ilk bütçesi olarak bu hafta TBMM’de görüşülecek 2019 yılı bütçesi, AK Parti hükümetlerinin 17.bütçesi olma özelliğini taşıyor. Aslında, bu bütçeye hükümetin bütçesi demekte doğru değil. Çünkü başkanlık sisteminde TBMM’den güven oyunu almış bir hükümet ve onun bütçesi söz konusu değil.

2019 yılı bütçesi, Yeni Ekonomi Programı (YEP) kapsamında açıklanan ekonomik, mali ve sosyal hedeflerle uyumlu olacak şekilde hazırlanmış durumda. YEP’te ortaya konan maliye ve para politikalarıyla eşgüdümlü olarak, özellikle enflasyon başta olmak üzere cari açık ve büyümeye ilişkin hedeflerle örtüşüyor.

Bu noktadan baktığımızda; bütçe giderleri 961 milyar TL, faiz hariç giderler 843,7 milyar TL, bütçe gelirleri 880,4 milyar TL, vergi gelirleri 756,5 milyar TL, bütçe açığı 80,6 milyar TL, faiz dışı fazla da 36,7 milyar TL olarak öngörülmüştür.

2019 yılı bütçesinde ödenekler 2018 yılına göre yüzde 26 artmaktadır. Bu artış yaklaşık 198 milyar TL’ye tekabül ederken, artışın oluşturduğu harcama kalemlerine baktığımızda;

En önemli artış, 2018 yılında kadroya geçen taşeron işçilerin ücret ödemeleriyle beraber personel giderleri kalemi içinde olmuştur. İkinci önemli artış ise, bu yıl itibariyle emeklilere verilmeye başlanan bayram ikramiyeleri nedeniyle oluşan artıştır.

Yine, faiz oranı ve döviz kuru yükselişlerine bağlı olarak borçlanma maliyetlerindeki ve dış borç faiz ödemelerindeki artış nedeniyle, faiz giderleri 2018 yılına göre yüzde 63,6 oranında artarak 71,7 milyar TL’den 117,3 milyar TL’ye yükselmiştir.

Bütçenin gelir tarafında genel olarak vergi oranlarında değil, vergi gelirlerinde artış hedeflenmiştir. 2019 yılı vergi gelirlerinin alt kalemlerine baktığımızda; gelir vergisi 171,9 milyar TL, kurumlar vergisi 74,2 milyar TL, dâhilde alınan KDV 70,7 milyar TL, özel tüketim vergisi 162,6 milyar TL, ithalden alınan KDV 165,8 milyar TL, damga vergisi 20,8 milyar TL, harçlar 27,7 milyar TL, BSMV 19 milyar TL, motorlu taşıtlar vergisi 16 milyar TL ve diğer vergilerinde 27,8 milyar TL olacağı tahmin edilmektedir. Buradaki en önemli handikap ise, vergi gelirlerimizin %70’inin hala dolaylı vergilerden oluşması.

Bütçe giderlerine bakıldığında ilk göze çarpan, 2019 yılı bütçesinin bir tasarruf bütçesi olmasıdır. Tasarruf, yatırım kalemlerinde gerçekleştirilirken, özellikle altyapı yatırımlarında gidilecek fazla yol kalmadığı için en fazla kesinti de bu alanda yapılmış.

2019 yılı bütçesi öncelikli olarak ihracatı artıracak, teknolojik üretimi sağlayacak ve cari açığı azaltacak yatırımlara daha fazla kaynak ayırıyor.

Bununla birlikte, 2019 yılı bütçesinde bugüne kadar olduğu gibi en büyük pay %17 ile eğitime ayrılarak 161 milyar TL’ye yükseltilmiş.

İkinci olarak 157 milyar TL kaynak sağlık alanında ayrılmış. 2002 yılında yüzde 11,3 olan sağlık harcamalarının bütçe içerisindeki payı bu bütçede %16,3’e çıkarılmış.

AK Parti hükümetlerinin en önem verdiği konulardan biri de yerel yönetimlerdir. Yerel seçimlere gidilen bu süreçte, belediyeler ile il özel idarelere ayrılan kaynak %28,4 oranında artırılarak 93,6 milyar TL düzeyine çıkarılmış.

Ekonomik büyüme sayesinde elde edilen refah artışından ülkemizdeki her sosyal kesimin pay alması önemli. Bu kapsamda 2019 yılı bütçesinde sosyal harcamalar için ayrılan kaynak miktarı 62,1 milyar TL’dir. Bu tutar toplam bütçenin %6,5’ine denk gelmektedir. Bu oran 2002 yılında %1,3 idi.

2018-2020 yıllarında işe alınacak her bir işçi için asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken tüm SGK primleri ve vergilerin, iş gücü maliyetinin yüzde 36’sına karşılık gelen miktarda on iki ay boyunca devlet tarafından karşılanması da bu bütçede yer alıyor. Çünkü, yüksek bir genç nüfus oranına sahip olan ülkemizde istihdamın desteklenmesi, iş gücü maliyetlerinin ve işsizliğin azaltılması çok önemli.

Diğer taraftan özel sektörün yenilikçi ve üretken yatırımlarını desteklemek için 2019 yılı bütçesinden 65,1 milyar TL kaynak ayrılmış.

YEP’in en önemli bileşenlerinden birinin yurtiçi tasarrufların artırılması olduğu biliniyor. Bu amaçla, Bireysel Emeklilik Sistemi kapsamında devlet katkısı tutarı için bütçeden 4,1 milyar TL’lik kaynak ayrılmış durumda. Böylece, 2019 yılı sonunda bütçeden karşılanan toplam devlet katkısı tutarı 19,4 milyar TL’ye ulaşmış olacak.

Sonuç olarak 2019 bütçesinin özü, YEP’in temelini oluşturan mali disiplin politikasından vazgeçmemek. Mali disiplin, dengelenme sürecinin en temel destekleyici unsuru olacaktır. Yapılacak tasarrufların yapısal değişikliklerle birlikte kalıcı hâle gelmesi, yine en temel hedeflerden bir tanesi olacaktır.

Bu hedeflere ulaşmada Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin sağladığı hızlı ve etkin karar alma mekanizması ve ekonominin daha koordineli yönetilmesi, 2019 yılı bütçesinin en önemli ve güçlü yanı olacaktır.