Son 15 yılda İstanbul’da düşünülen veya gerçekleştirilen mega projelerin içinde en önemlilerinden biri, şüphesiz İstanbul Finans Merkezi projesi. Ancak, hala istenilen seviyeye getirilemedi. İnşaat sektörünün son yıllarda içinde bulunduğu sıkıntı bu durumun sebeplerinden biri olmakla beraber, esas sebep projenin yekvücut olarak tek parça olarak yürütülememesidir.

Şu an itibariyle 13 ayrı parselde 10 farklı paydaşın bulunduğu İFM projesi, Emlak Konut GYO A.Ş. koordinasyonunda yürütülmektedir. Paydaşların kendilerine özgü sıkıntıları sebebiyle komplekste, kaba inşaatlarını tamamlayan firmalar olduğu gibi hiç işe başlamayan ve ne zaman başlayacağı belli olmayan paydaşlar bulunmaktadır. Projenin hayata geçmesi için inşaatların tek tek bitmesinden ziyade hepsinin aynı anda bitmesi zaruri.

İFM master plan çalışması 2013 yılında tamamlandıktan sonra, Emlak Konut GYO A.Ş. tarafından işin bitiş tarihi 2016 yılı olarak belirtilmiştir. Proje revizyonları, değişen ihtiyaçlar vb. sebeplerle bu takvim birkaç kez de revize edilmiştir. Son revizyonla projenin bitiş tarihi 31.12.2022 olarak belirlenmiştir.

Son yıllarda uluslararası yatırım ve sermaye hareketlerinden ciddi pay alan ülkelerin başında gelen Türkiye, bu alanda elde ettiği kazanımları bir finans merkezi projesi ile taçlandırmak ve kurumsal bir yapıya kavuşturmak istemektedir. Böylelikle bu proje, özellikle kısa vadeli yabancı fon girişlerinin uzun vadeli yatırımlara dönüştürülmesi hedefimize yüksek derecede katkı sağlayacaktır.

Yaklaşık 10 senedir dünya çapındaki finans merkezlerine yönelik araştırmalar yapan Londra merkezli danışmanlık şirketi Z/Yen Group, farklı finans merkezlerinin rekabet güçlerini karşılaştırdığı araştırmasını geçen ay açıkladı. İstanbul’un puanı, Eylül 2018 dönemine göre 30 puan birden artarak 620 puana yükseldi. Bu artış, küresel finans merkezleri sıralamasında İstanbul’u 9 sıra öne taşıyarak 59. sıraya yükseltmiştir. Ayrıca, Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesindeki yeri 2 sıra artışla 4. sıradan 2. sıraya yükselmiştir.

Dünya Finans Merkezleri Raporu’nda finans merkezlerinin öne çıkması için aranan şartlar şöyle sıralanıyor; İş ortamı. Kanunların ve mevzuatın küresel kanun ve mevzuat ile uyumu, şeffaflığı ve istikrarı. Ülkenin insan ve yaşam kalitesi. Altyapı, ulaştırma, haberleşme, trafik sorunlarının olmaması. Finansal işlemlerle ilgili maliyetlerin seviyesi. Dış pazarlara kolay ulaşım imkanı. Vergi ortamı ve vergi uygulamalarında istikrar.

İFM’yi üst sıralara taşımak için gerekli çalışmaları da bu doğrultuda yapmak gerekmektedir. Öncelikle;

İstanbul’un Uluslararası Finans Merkezi olması yolunda atılması gerekli ilk adım, ulaşım problemi çözümüne yönelik olmalıdır. Özellikle de trafik sıkışıklığı çözümüne yönelik gerekli altyapı çalışmalarına öncelik verilmesi gerekmektedir.

Atılması gereken diğer önemli adımlar olarak ise, hükümet programında da yer alan adalet, vergi, eğitim ve sosyal güvenlik reformlarının hızla yapılması gerekir.

İFM’nin vizyon ve beklenen getirisi; 10 sene içinde önemli bir bölgesel finans merkezi konumuna ulaşmak, 30 sene içinde ise Londra, New York, Şangay ve Tokyo ile birlikte dünyanın önde gelen beş uluslararası finans merkezlerinden biri olmak. Ayrıca, 2025 yılında GSYH’ya yıllık 20 milyar dolarlık ek katkı ve 150 bin kişilik ek istihdam sağlanması, diğer beklentiler olarak öne çıkıyor.

Asya ve Avrupa’yı birleştiren bir köprü konumunda olan İstanbul’un merkezi konumu itibariyle, 4 saatten kısa bir uçak yolculuğu ile 56 ülkeye ve bölgedeki diğer finans merkezlerine gidilebiliyor. Batıda Londra, doğuda Singapur’u buluşturan jeopolitik öneme sahip bir merkez olan İstanbul; Orta ve Doğu Avrupa, Orta Doğu ile Orta Asya üçgenindeki yatırımcıları buluşturma potansiyeli en yüksek noktada yer alıyor.

İstanbul’un avantajlı diğer yanları; nitelikli iş gücü yaratma potansiyeline sahip olması ve ayrıca genç nüfus oranının toplam nüfus içerisinde ciddi bir pay oluşturmasıdır. Yine, yüksek gelir yaratma potansiyeline ve sosyal yaşamda çeşitlilik ve zenginliğe sahip olması diğer güçlü yanları. Bugün şehirde 50 bin otel odası mevcut ve otellerin büyük kısmı uluslararası zincirlere ait.

Konumu ve tarihsel ilişkileri itibariyle Türkiye’nin, Batı ülkeleri yanında Ortadoğu ülkeleri başta İslam dünyası ile köklü siyasi ve ekonomik ilişkileri bulunmaktadır. Dolayısıyla Türkiye, İslami finansın merkez ülkelerinden biri olma konusunda da yüksek potansiyele sahiptir.

Günümüz ölçeğinde Moskova, İstanbul’un finansal merkez olma yolundaki en önemli rakibidir. Moskova problemlerini çözmeden hızlı hareket edilerek, İstanbul’un konumunun güçlendirilmesi, başarı için kritik öneme sahiptir.

Bu sebeple; gerek inşai açıdan gerekse tahkim, teşvik, vergi istisnaları vb. açılardan kararların bir an önce alınarak, revize edilen son takvim ile 2023 yılı başında İstanbul Finans Merkezi projesinin tamamlanması önem arz etmektedir.