Rusya ile Batı arasında Yanukoviç"in devrilmesiyle başgösteren kriz birinci haftasını geride bıraktı. Hafta diplomatik görüşmeler ve tehditler içeren söylemlerle geçti.
Ukrayna"da Kırım üzerinde yoğunlaşan kriz bize göstermiştir ki; güçlü bir ülkenin küresel anlamda oluşabileceği bir sorunu dengeleyebilecek bir organizasyon yok. Devreye girildiğinde daha büyük sorunların doğmasına neden olacak gelişmelerin yaşanması kaçınılmaz.
Kırım üzerinden yürüyen krizden alınması gereken bir kısım dersler vardır.
Güçlü ülkelerin hukuklarını dayatabilecekleri bir zeminin halen var olduğu görülüyor. Gerçi bu tür müdahalelerde dünyayı ikna etme bakımından ABD Rusya"ya göre daha başarılı. En azından halkla ilişkiler düzenlemesi daha etkileyici.
Rusya her zamanki gibi estetikten yoksun ve kaba hamleler yaparak istediğini elde ediyor.
Rusya operasyon meşruiyetini, Yanukoviç"in yardım talebini içeren bir kâğıda dayandırıyor.
ABD olsaydı önce halkın oylarıyla iktidar olan bir liderin muhaliflerin talebini içeren uzlaşma metnini imzalamasına rağmen devrilmesini antidemokratik olarak görür, iktidarı ele geçirenlerin terörist olduklarını söyler, diplomatik ilişkileri kesmekle tehdit eder ve BM Güvenlik Konseyi"nin kapılarını zorlardı.
BM"den arzu ettiği sonucu çıkartamayacağını anladığı andan itibaren de İngiltere ile birlikte AB ülkeleriyle NATO şemsiyesi altında ortak bir harekâta girerdi.
Rusya Bağımsız Devletler Topluğu ve Şanghay İşbirliği Örgütü"nü hiç dikkate almadı. Sadece Çin BM Güvenlik Konseyi"nde yorumlanmaya muhtaç bir dille Rusya"ya destek vermeye çalıştı.
Rus haber ajanslarına baktığımda Ukrayna"da halkın seçtiği bir cumhurbaşkanına darbe yapıldığıyla ilgili haberler bizim Mısır"la ilgili söylediğimizden daha az.
Rusya işi uzatmadan hemen askeri operasyona başladı ve Kırım"ı kontrol altına aldı. Müzakereleri müdahaleden sonraya bıraktı. Şimdi de ABD-AB ile müzakere sürecini başlattı.
ABD-AB ittifakının elindeki yegâne güç; meşruiyet itirazı, ambargo tehdidi ve NATO"dur.
Meşruiyet itirazının gerçek bir karşılığı yok. ABD Irak"ı işgal ederken BM"den karar çıkartamamıştı ve operasyonu İngiltere ile birlikte birkaç müttefikiyle yapmıştı.
Ambargo tehdidi, bunun da meşruiyet itirazı gibi bir karşılığı yok. Rusya İran"a benzemiyor. Halen birçok AB üyesi ülke Rus doğal gazına ihtiyaç duyuyor. Kaldı ki AB"ye üye ülke liderlerinin ve siyasilerinin büyük bir kısmı Rus şirketlerinin danışmanları veya ortakları. Gazprom"da olduğu gibi.
Geride NATO tehdidi kalıyor ki: Ukrayna da Gürcistan gibi NATO üyesi değil. NATO bu aşamada ancak Rusya ile olan ilişkilerini askıya alabilir. Bu konuda NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, "NATO"nun Rusya ile iş birliğinin tümünü gözden geçirme kararı aldığını" açıkladı.
ABD"nin elinde tuttuğu bir diğer kart ise önümüzdeki ay yapılacak olan G-8 zirvesinde Rusya"nın üyeliğinin askıya alınması ve davet edilmemesi olacak.
Obama"nın "bedeli olur" açıklamasının en gerçekçi karşılığı Rusya"da demokrasi talebiyle halkın sokağa dökülmesi olabilir. Putin"in ikinci dönem devlet başkanı seçiminde bu tür gösteriler olmuştu. Rusya"nın demokrasi refleksinin Batı ülkeleriyle benzeşmediğini herkes gördü.
Rusya, Kırım"da siyasi ve askeri acıdan üstünlüğü ele geçirmiş gözüküyor bundan ötesi Ukrayna"nın geleceği.
Bu konuda elde iki senaryo bulunuyor:
-Kırım"a Güney Osetya modelinin uygulanması ve Ukrayna"dan kopartılması.
-Ukrayna"nın Ukrayna ve Rus dilini konuşanlarla, Katolik çoğunluk ve Ortodoks azınlık mezhebi anlayışında güneydoğu aksi üzerinde federal anlayış dâhil olmak üzere bölünmesidir. En hafifi federal bölünmedir.
Kırım"ın kaderinin belirleneceği referandum 16 Mart tarihine alındı. Kırım Türkleri tarihte yaşananların ışığında hassas bir siyaset izlemeli. Anavatana dönüşü hızlandıracak ve siyasal hakları geliştirecek adımlar atılmalı.
Rusya sorunun çözümü için ABD ve AB ile ayrı ayrı masaya oturuyor.
İlk raunt ABD-AB"nin olmuştu. İkinci rauntta stratejik ve psikolojik üstünlük şimdilik Rusya"nın elinde gözüküyor.
