"Hamımızın özü birdir" sözü kulağınıza geldiğinde ya bir Azerbaycan Türk"üyle konuşuyor veya Azerbaycan"dasınız. Azerbaycan Cumhurbaşkanı merhum Haydar Aliyev "Biz bir millet iki devletiz" demişti.
Tarih kitaplarımızda Balkanlar ve Orta Doğu baskın bir karakter olarak yer aldığı için Kafkaslarla olan ilişkilerimiz pek bilinmez. Orta Asya ile ilgili bilgi dağarcığımız "Orhun Kitabeleri" ve büyük kavimler göçüyle anavatandan ayrılıp Anadolu"yu "anavatan" edindiğimizdir. Arkamızda kimleri bıraktık veya yönümüzü batıya döndüğümüzde sırtımızı nereye yasladık bu bilinmez.
Okullarda okutulan Osmanlı ve İnkılap tarihinde de Kafkaslara ait fazla bilgi yoktur. Oysa atalarımızın Kafdağı"nın ardında yaşayan insanların özgürlük mücadelesine katılışının izleri daha yenidir.
Zihnimizde Kafkaslara ait sınırlar Artvin, Ardahan, Kars ve Iğdır"da sona erer. Edirne"den Kars"a kadar vatan toprağı sözü ziyadesiyle içselleştirilmiştir. Bizim için Kafdağı burada başlar, ardı bilinmezdir ve kimlerin yaşadığını hiç düşünmedik.
1989"da Sovyetler Birliği çözülüp hayalimizdeki Kafdağı"nın ardında yeni ülkeler ortaya çıktığında tarih ve coğrafya idraki içinde olanlar büyük heyecan duydular. Kafkaslarda yeni devletler bağımsızlık talep ediyorlardı ve yeni komşularımız olacaktı bunlar: Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan idi.
Sovyetler Birliği"ni oluşturan batıdaki federal yapılar ve nüfuz alanları içinde yer alan ülkeler sorunsuz ayrılmışlardı.
Yüzyılın utancı kabul edilen Berlin duvarı yıkılıp Batı ve Doğu Almanya çatışmasız bütünleşmişti. Kısaca halkı Müslüman olmayan ülkeler sorunsuz bir şekilde bağımsızlıklarını kazanmışlardı.
Yeni Dünya düzeninin mimarları Berlin Duvarı"nın önünde zaferlerini kutlarken gözlerimizi Kafkaslara çevirmiştik.
Sovyetler Birliği tarihten gelen bir refleksle bağımsızlık (azadlık) talep eden Kafkaslara yönelik şiddetli bir politika izledi. Şiddet siyasetinden en fazla etkilenen Kuzey Kafkaslar ve Azerbaycan oldu.
Azerbaycan"ın bağımsızlık talep edeceğinden korkan Sovyetler Birliği, Ermenilere yönelik şiddet kullanıldığını gerekçe göstererek 19 Ocak gecesi 35 bin Kızıl Ordu askeri tanklar eşliğinde Bakü"ye girdi.
Azerbaycan Türkleri işgale karşı koydular. Yüzbinlerce insan Azadlık meydanında toplandı, katledileceklerini bile bile "bir kere yükselen bayrak bir daha inmez" haykırışları eşliğinde Kızıl Ordu askerlerinin ve tanklarının önüne çıktılar.
Özgürlük, adalet, eşitlik talebiyle işgale karşı çıkan, silahsız, ellerinde kendilerini savunacak hiç bir şey bulunmayan savunmasız Azerbaycan Türklerinin üzerine tank ve modern silahlarla donatılmış Kızıl ordu askerleri saldırdılar. Saldırının bilançosu ağırdı. 143 kişi ölmüş, 611 kişi yaralanmış, 841 kişi gözaltına alınmış ve onlarca kişi kaybolmuştu.
20 Ocak 1990 Türklerin tarihine unutulmamak üzere "Qara Yanvar" veya "Yanvar Katliamı" olarak geçti.
20 Ocak Azerbaycan Türkleri için tarihi bir dönüm noktası oldu. 15 Eylül 1918"de kazanılıp 28 Nisan 1920"de kaybedilen özgürlük (azadlık) bu kez kazanılacaktı. 30 Ağustos 1990"da ilan edilen bağımsızlık dünya tarafından 18 Ekim 1991"de kabul edildi. Bunun ardından bağımsızlık mücadelesinin en önemli kahramanlarından merhum Ebulfez Elçibey halkın büyük desteğiyle 2. Cumhurbaşkanı seçildi.
Bakü ziyaretime önce: 1918"de Azerbaycan Türklerinin bağımsızlığı için şehit düşen Nuri Paşa komutasındaki "Kafkas İslam Ordusu" askerleri adına dikilen kardeşlik anıtından başlıyorum. Bu anıtın üstünde 20 Ocak "Qara Yanvar" olarak anılan Bakü direnişinin kahramanlarının mezarlarına gidiyor ve Fatihalar okuyorum.
Onlar "bir kere yükselen bayrak bir daha inmez" düsturunu bizlere tekrar hatırlattılar.
Ardından devlet mezarlığında Azerbaycan"ın özgürlüğüne ve bugünkü konuma gelmesine katkı vermiş olan devlet adamlarını başta merhum Ebulfez Elçibey ve Haydar Aliyev"i ziyaret ediyorum.
Azerbaycan"ın azadlık serüvenini bu mezarları ziyaret ettiğinizde görmeniz mümkün.
20 Ocak 1990"da Kızıl Ordu askerlerine direnip, tanklarının altına atlayarak 1918"de başlayıp 1920"de kaybettiğimiz Azerbaycan Türklerinin bağımsızlık ateşini yakan kahramanları saygı ile anıyorum.
Tarihte kanlarımız bir ve beraber aynı ülkü uğruna aktı.
Hamımızın özü birdir.
