Belirsiz süreli iş sözleşmesinin bu sözleşmenin tarafı olan işveren ya da işçi tarafından ihbar süreli feshi halinde, önümüze "ihbar süresi uygulaması" gelmektedir. Bu uygulama, 4857 sayılı İş Kanunu"nun 17"nci maddesi kapsamında yapılan fesih kapsamında ortaya çıkmaktadır. Bugün işveren ya da işçi tarafından yapılan ihbar süreli feshin niteliğine ve aralarındaki farklara dikkati çekmek istiyorum.

Öncelikle fesih hakkını tanımlamalıyım. İş sözleşmesini derhal veya belirli bir sürenin sonu itibariyle ortadan kaldırabilme yetkisi veren bozucu yenilik doğuran ve karşı tarafa yöneltilmesi gereken bir hak olarak ortaya konulabilir, fesih hakkı. İhbar süresi uygulaması, bütün fesihlerde geçerli değildir. Öncelikle ihbar süresi uygulaması olmayan fesih hallerini şöylece dile getirebiliriz: a)4857 sayılı İş Kanunu"nun 15"inci maddesine dayanılarak yapılan "deneme süresi" içerisinde işveren ya da işçi tarafından yapılan fesihte; b) İşçi ya da işveren tarafından İşK.m.17 kapsamında ihbar süresi öngörülmeden yapılan haksız fesihlerle işveren tarafından yapılan geçerli nedene dayanan ihbar tazminatlı fesihlerde, işveren tarafından toplu işten çıkarma esaslarına göre yapılan ihbar tazminatlı fesihlerde; c)İşçi tarafından İşK.m.24 hükümleri kapsamında yapılan fesihlerde, muvazzaf askerlik görevini yapmak üzere fesihte, kadın işçinin evlenme nedeniyle feshinde, yaşını beklerken SGK yazısı alıp işverene verilerek yapılan fesihte, yasadışı lokavt halinde işçinin feshinde, işçinin ölümüyle son bulmada; d)İşveren tarafından İşK.m.25 hükümleri kapsamında yapılan fesihlerde, yasadışı grev halinde işverenin feshinde ihbar süresi uygulaması yapılmayacaktır.

İşveren ya da işçinin İşK.m.17 hükümleri kapsamında iş sözleşmesini ihbar süresi öngörerek fesihleri halinde, ihbar süresi uygulaması yapılacaktır. İşverenin toplu işçi çıkarma uygulaması sırasında da Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü"ne bildirimin yapılmasından sonraki bir aylık bekleme süresi sonrasında toplu çıkarma kapsamına giren işçilere kıdem sürelerine göre uygulanabilecek ihbar süresi sonrasında çıkarma yapılabilecektir. İşçilerin iş sözleşmelerinin işveren tarafından bildirimli olarak fesih edilmesi sırasında, 4857 sayılı İş Kanunu"nun 17"nci maddesine göre ihbar süreli ve 59"ıncı maddesindeki yıllık ücretli izin kullandırılması yükümlüğünün ne şekilde işçi ve işverenlerin ortak yararı gözetilerek çözümleneceği, başka bir deyişle, izin süresi ile ihbar süresinin içe içe geçip geçemeyeceği hu­susları ile işgünlerinde işçilere verilecek iş arama izni konusunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

İş Kanunu"nun 17"nci maddesinde, her işçinin işyerindeki mevcut hizmeti süresine, yani kıdemine göre verilecek ihbar (bildirim) süreleri, 2 hafta ile 8 hafta arasında şöyle düzenlenmiştir:

İşi altı aydan az sürmüş olan işçilere 2 hafta,

İşi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş olan işçilere 4 hafta,

İşi bir buçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçilere 6 hafta,

İşi üç yıldan fazla sürmüş olan işçilere 8 hafta,

Öncesinden fesih bildiriminin yapılması gerekmektedir. İşveren tarafından yapılan ihbarlı fesihte, ihbar süresi içerisinde iş arama izni ve yıllık ücretli izin sürelerinin çakışmaması gerekmektedir. 4857 sayılı Kanunun "sözleşmenin sona ermesinde izin ücreti" başlıklı 59"uncu maddesinde, "(...) İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 17"nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27"nci madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez" hükmü bulunmaktadır. Yine İşK.m.27"de "Bildirim süreleri içinde, işçi­ye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin sü­resi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullan­mak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlat­mak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır."

4857 sayılı İş Kanunu"nun "sözleşmenin sona ermesinde izin ücreti" başlıklı 59"uncu maddesine göre, "(...) İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, 17"nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27"nci madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez" hükmü, işveren tarafından yapılan ihbarlı fesihte, ihbar süresi içerisinde iş arama izni ve yıllık ücretli izin sürelerinin çakışmaması gerekmektedir. Ancak bu kural, işçinin ihbar süreli feshinde, başka bir ifadeyle istifasında uygulanması gereken bir kural değildir. İşçinin feshi sırasındaki talebi halinde, ihbar süresi içerisinde iş arama izni ve yıllık ücretli izin sürelerinin çakışması mümkün olup geçersizlik içermemektedir.

Belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinde "ihbar süresi uygulaması", yukarıda belirtildiği şekilde yapılabilecektir.