Geçen haftanın en önemli dış politika gelişmelerinden birini, Avrupa Birliği’nin Liderler Zirvesi’nde Türkiye ile ilgili sergilenen tutum ve alınan kararlar oluşturdu.
Zirve bildirisinde Türkiye ile ilgili, hukukun üstünlüğü ve temel haklarla ilgili bir takım kaygılar dile getirilse de, önceki iki zirvedeki atmosferle birlikte düşünüldüğünde ‘pozitif gündeme’ dönüş sinyallerinin verilmiş olması önemliydi.
Bu minvalde, bildiride yer verilen
“AB’nin Türkiye ile kademeli, orantılı ve geri dönülebilir şekilde işbirliğini geliştirmeye hazır olduğu”
ifadesinin altı çizilebilir.
Türkiye/AB ilişkilerinin son 6 ayını bir süreç ve içinden geçilen bir tünel olarak varsayacak olursak, yaz aylarındaki Doğu Akdeniz gerilimiyle ilerleyen dönemde, Ekim başında ve Aralık’ta yapılan liderler zirvesinde, Fransa’nın bastırması, Yunanistan’ın kışkırtmasıyla ‘
’ gündemli bir hava söz konusu olmuştu.
Şimdi ise, yaptırım seçeneği rafa kalkmış, 18 Mart 2016’da yapılan mülteci anlaşmasının yenilenmesi, Türk vatandaşlarına vizesiz Avrupa seyahatinin önünün açılması, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi gibi daha
müzakere edilebilecek konu başlıklarına dönülmüş oldu.
MERKEL’İN YOĞUN TÜRKİYE MESAİSİ
2016’da Suriyeli göçmenleri diğer Avrupa ülkelerine göre çok daha fazla kabul eden Almanya Başbakanı Angela Merkel, bir süre sonra iç politikada ‘
’ hedefi olmuştu.
Merkel, bu sıkışıklıktan kurtulmanın yolunu Türkiye ile göç anlaşması yapmakta buldu.
O dönem, Ak Parti hükümetlerinde Başbakan Yardımcılığı yapan bir ismin ifadesiyle
Türkiye’ye arka arkaya ziyaretler yaptı.
(Gerçi, WikiLeaks belgelerine göre ABD’li diplomatlar Merkel’i hakkında, söylenenlerden etkilenmeyen ve vurdumduymaz anlamında kullanılan ‘Teflon’ tabirini kullanıyorlardı)
Üst üste yapılan o ziyaret trafiğinin sonunda 18 Mart anlaşması yapılmış, Avrupa’ya olan göçler azaltılmıştı.
MERKEL’İN TUTUMU, ANKARA’DA MEMNUNİYETLE KARŞILANDI
Korona pandemisi nedeniyle yüz yüze olmasa da, Şansölye Merkel’in son üç aydaki Türkiye mesaisinin, 2016’nın çok gerisinde kaldığı söylenemez.
Aralık’ta, Şubatta, Mart’ta birden fazla olmak üzere sık sık görüşmeler yapıldı.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Almanya Başbakanı Merkel arasındaki videokonferans yöntemiyle yapılan görüşmelerin sonuncusu, Avrupa Birliği Liderler Zirvesi’nin hemen öncesinde gerçekleşti.
Günün sonunda, Merkel’le yürütülen bu görüşmeler, Ankara’nın
yer buldu.
Geçen hafta Salı günü yapılan son görüşmenin ardından Anadolu Ajansı’nın geçtiği haberi araya girmeden aktaralım:
“Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile görüşmesinde, Türkiye-AB ilişkilerinde diyaloğun ön plana çıkarılmasının olumlu yansımalarını hep birlikte gördüklerini, bu atmosferin oluşmasında Merkel’in şahsi katkısının önemli bir rol oynadığına inandığını ifade etti.”
Erdoğan’ın Merkel’e karşı zaman zaman eleştirel bir pozisyon aldığı düşünüldüğünde, bu son görüşmenin ardından
“Türkiye/AB ilişkilerinde diyaloğun ön plana çıkarılmasına yaptığı şahsi katkıya”
vurgu yapması dikkat çekici oldu.
Merkel’in şahsi katkısına yapılan atıf üzerinde durulurken, iki hususun altı çizilebilir:
1-Yaz aylarında yükselen Doğu Akdeniz gerilimi sırasında karşımıza çıkan Merkel tutumu,
2-Doğu Akdeniz meselesi dışında kalan, mülteci anlaşmasının yenilenmesi, Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, Türk vatandaşlarına Vizesiz Avrupa’ya seyahat hakkının tanınması gibi konular.
Yaz aylarında Doğu Akdeniz’le ilgili Yunanistan’ın ‘
’ taleplerle, Avrupa’nın şımarık çocuğu rolünü çok güzel oynadığı, Fransa’nın ise, Avrupa’nın güvenliği benden sorulur edasıyla bu krizi kışkırttığı bir ortamda, Merkel yine yapıcı bir rol üstlenmiş, Fransa ve Yunanistan’ın tutumundan Almanya adına rahatsızlık duymuş ve ‘
’ rolüne yaslanarak, bu iki ülkenin pozisyonundan kendisini ayrıştırmıştı.
Kasım ayında yapılan ABD seçimlerini, Amerika’yı Amerika’ya taşımak isteyen Trump’ın yerine, Amerika’yı Uluslararası arenaya geri getirmeyi vadeden Biden’ın kazanması Almanya’nın işine yaradı.
Dikkatli gözler, Fransa’nın ‘
’ söylemlerinin birden fren yapmasını, ABD seçimlerinin sonuçlarıyla kolayca ilişkilendirebilir.
Ankara, bu rahatsızlığı yaz aylarında gördüğü için, yani Fransa/Yunanistan birlikteliğinin Almanya’yı rahatsız ettiğini fark ettiği için, Merkel’in ‘
’ misyonuna yeteri kadar destek vermişti.
Bu geldiğimiz nokta, o günlerden beri işleyen mekik diplomasisinin bir sonucu oluyor aynı zamanda.
