Sıra dışı bir dönemden geçtiğimiz şu günlerdeki kısır tartışma alanlarına girmenin, zaten yapılmış tartışmalar ile zihinlerinizi meşgul etmenin yersiz olduğunu düşünüyorum. Ancak var olan konjektüre bir bakış açısı sağlayabileceği varsayımı ile bu yazıyı sizler için hazırladım. Aklınızdakiler ile bağı vardır veya yoktur bilemem. Konuların silsile itibariyle katıldığınız veya katılmadığınız yönleri vardır veya yoktur…

Bu yazı Financial Times gazetesinde bu hafta yayına girmiştir. Bizden (Türkiye) bahsetmiyor bilesiniz. Makale ABD ile Çin arasında geçen düzlemi izah etmek üzere yayımlanmış. Zaten başlığı da “Çin ile ABD savaştalar fakat hangi tür?”

Yer: ABD Washington, Senato

Ders: Grek (Helen veya eski Yunan) Tarihi

Hoca: Harvard’ın saygı duyulan Profesörü Graham Allison

Konu: Sparta ve Atina arasındaki Thucydides Savaşı

Allison bahse konu savaşın ifade ettiği şeyi şu şekilde izah ediyor; egemen güç (ülke) hızlıca ortaya çıkan ve meydan okuyan bir yeni güç (devlet) ortaya çıktığında ona tuzak kurar ve bir savaşa sürükler. Çin’in önüne atılan Tayvan meselesi veya Çin’in denediği hipersonik füze gibi…

Aradaki tanımlamalardan sonra yatırım fonu üst düzey yöneticisi Ray Dalio ağzından savaş şekillerinden bahsetmeye başlıyor bunlar; ticaret savaşı, teknoloji savaşı, jeopolitik savaş, sermaye savaşı, silahlı savaş. Biz (ABD, Çin’e karşı) bu savaş türlerinden ilk dördünde farklı merhalelerde zaten varız. Beşinci tür (silahlı savaş) için de kaygı duymamız için yeterli sebepler mevcuttur.

Yazıyı yazan taraf olarak (ABD) Çin’in kendilerinden her yıl 300 ila 500 milyar dolar seviyesinde fikri mülkiyeti çaldığını, dışarıdan (gizli askeri bilgi olması hasebiyle) tam olarak adedi bilenmezse de siber savaşta da bir hayli taarruz aldıkları ifade ediliyor. Bu hafta Senato’daki iki partili komisyonda ise Çin’in ABD’ye karşı sermaye atakları yaptığı etraflıca tartışılmış.

Çin’in ABD’ye karşı yaptıkları yazıda tek tek belirtilirken, ABD’nin nasıl bir karşılık verdiği veya başlangıç anından itibaren attığı adımlardan bahsetmiyor. Ancak; egemen gücün hızla meydana çıkan karşı tarafı nasıl savaş için tuzakladığını ve savaşın beş şeklinin açıkça ifade edilmesi manidardır. Senato’da parti bağımsız, senatörlere bu tarz tarihsel bir bilgiyi günümüz anlaşmazlığını tanımlamak adına bir oturum yapmak da devlet aklının senatörleri tek odağa toplaması adına mühimdir, örnek alınacak bir uygulamadır.

Çin ile aralarındaki anlaşmazlığı bir denkleme oturtmak adına yapılan ve açıkça güncel olarak ifade edilen bu fiiller başka devletler ile olan çıkar çatışmalarında da kullanıyor olabilir mi?

Cepheler daima olacaktır. Cepheler varsa savaş da kaçınılmazdır. Ancak savaşın şekilleri itibariyle etkileri farklı olmaktadır. Elbette şunu da kaçınılmaz olarak aklımızda tutmalıyız, savaş tüm diğer ülkeler için de vardır, gerekli adımları atmak ise her ülkenin devlet aklına kalmıştır. Zor olsa da istişare ile alınan kararların, teenni ile hareketlerin yerini hiçbir şey tutamaz. Taktiksel hareketler yerine stratejik hareketleri ön planda tutmak da tutarlılık üzerinden kenetlenmeyi sağlaması adına önemlidir.