2019 yılında Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı ödeneği üzerinden muhalefet tarafından yıpratılmaya çalışılmıştır. Asgari ücretliye ve emeklilere verilen zam oranları karşılaştırılarak birçok eleştiri yöneltilmiştir. Bu nedenle 2020 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu teklifinde cumhurbaşkanına verilecek yıllık ödenek üzerinden cumhurbaşkanına yapılacak saldırılar düşünülerek oldukça dikkatli davranılmalıdır.

Cumhurbaşkanı, TBMM başkanı, bakanlar ve milletvekillerine ödenen maaşlar kamuoyuna oldukça abartılı bir şekilde yansıtılmakta ve bu maaşlar üzerinde çok fazla spekülasyon yapılmaktadır. Bu nedenle konu oldukça hassas bir öneme sahiptir.

5510 sayılı kanunun 43’üncü maddesinde; cumhurbaşkanı, TBMM başkanı, başbakan, bakanlar ve milletvekillerine emekli maaşının nasıl bağlanacağı detaylı bir şekilde izah edilmiştir. Buna göre bağlanacak emekli maaşı hesabı şu şekilde yapılmakta:

2019 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda cumhurbaşkanına verilecek yıllık ödenek 894.000 TL olarak belirlenmişti. Bu rakama göre 2019 yılı için belirlenen cumhurbaşkanı aylık ödeneği: 894.000 ÷ 12 = 74.500 TL’dir. Buna göre cumhurbaşkanının emekli aylığı: 74.500 x % 40 = 29.800 TL’dir.

TBMM başkanı ve eski başbakanların emekli aylığı ise cumhurbaşkanı emekli aylığının % 75’idir. Buna göre 2019 yılında TBMM başkanı ve başbakana ödenecek emekli aylığı 29.800 x % 75 = 22.350 TL’dir. Milletvekili emekli maaşı ise; cumhurbaşkanının emekli aylığının % 45’idir. Bu tutar ise 29.800 x % 45 = 13.410 TL’dir.

Bunların emekli maaşları yıllık olarak cumhurbaşkanı ödeneğine göre belirlendiği için maaş katsayısındaki artışlar nedeniyle emekli maaşlarında artış olmamaktadır. Dolayısıyla bunların emekli maaşları yıl başında ne kadar ise yıl sonunda da aynıdır.

İlk aşamada, cumhurbaşkanı ödeneği üzerinden cumhurbaşkanı, TBMM başkanı, bakanlar ve milletvekillerinin emekli maaşına gelen zam ile asgari ücrete gelen zam kıyaslanacaktır. Dolayısıyla gereksiz polemiklerden kaçınmak ve cumhurbaşkanına yapılacak saldırıları önlemek için cumhurbaşkanı ödeneği belirlenirken çok dikkatli olunması gerekmektedir.

Her yıl aralık ayı sonuna doğru Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararına göre bir sonraki yılın asgari ücreti belirlenmekte ve asgari ücret de birçok ödeme unsurunu etkilemektedir. Dolayısıyla asgari ücret belirlemesinde oluşacak olumsuzlukları önlemenin en büyük yolunun cumhurbaşkanlığı ödeneğinden geçtiğini ifade edebiliriz.

Cumhurbaşkanının aldığı maaş ve emekli maaşı, maaş katsayısındaki artışlardan etkilenmemektedir. Yani cumhurbaşkanı dahil bakanların ve milletvekillerinin emekli maaşları yılda bir defa belirlenmekte ve maaş katsayısındaki artışlardan etkilenmemektedir. Bunların emekli maaşları yıllık olarak cumhurbaşkanı ödeneğine göre belirlendiği için maaş katsayısındaki artışlar nedeniyle bunların emekli maaşlarında artış olmamaktadır.

Milletvekilleri ve bakan maaşları Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerinin Ödenek, Yolluk ve Emekliliklerine Dair Kanun hükümleri çerçevesinde belirlenmektedir.

Bu kanunun birinci maddesinde; “Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin aylık ödeneklerinin tutarı, en yüksek devlet memurunun almakta olduğu miktardır. En yüksek devlet memuruna ödenenlerden gelir vergisine tabi olmayanlar bu kanuna göre de gelir vergisine tabi tutulmaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerine bu madde uyarınca hesaplanacak aylık ödenek tutarının yarısı yolluk olarak ödenir. Bu yolluklar herhangi bir suretle haczedilemez. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri en yüksek devlet memurunun almakta olduğu mali ve sosyal haklardan yararlanırlar” hükmüne yer verilmiştir.

En Yüksek Devlet Memuru ifadesi Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için kullanılmaktadır. Dolayısıyla milletvekili ve bakanların maaşlarının kıstas alındığı maaş Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanına ödenen maaştır.

Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı için ödenecek maaş tutarı ise mülga 3056 sayılı kanunda düzenlenmiştir. Mülga 3056 sayılı kanunun Sözleşmeli Personel başlıklı 35’nci maddesinde: “Başbakanlık merkez teşkilatında, müsteşar kadrolarına atananlar atandıkları kadrolarda sözleşmeli olarak da, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine bağlı olmaksızın çalıştırılabilir. Bu şekilde istihdam edilen müsteşara 56.400 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda aylık ücret ödenir. Ocak, Nisan, Haziran, Temmuz, Ekim ve Aralık aylarında birer aylık ücreti tutarında ikramiye verilir. Yapılacak diğer ödemeler ile bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulu’nca tespit edilir” hükmüne yer verilmiştir.

Diğer yandan, Bakanlar Kurulu Kararı ile Başbakanlık’ta Çalıştırılacak Sözleşmeli Personel Hakkında Hizmet Sözleşmesi Esaslarında da Başbakanlık Müsteşarı’na sözleşme ücretine ilaveten hangi ödemelerin yapılacağı belirlenmiş olup, bunlar arasında özel hizmet tazminatı, makam tazminatının yarısı ve fazla çalışma ücreti yer almaktadır.

703 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yeni sistemde en yüksek devlet memuru, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı olarak belirlendi. Dolayısı ile kamu personel ödemeleri ile birçok mali hakkın belirlenmesinde önem taşıyan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı’nın aylığının nasıl hesaplanacağı merak ediliyor. Yapılan düzenleme ile bu kadro için yapılacak ödemeler için, başbakanlık müsteşarına yapılan ödemelere ilişkin mülga hükümlere atıf yapıldı. Dolayısı ile en yüksek devlet memuru aylığı değişmemiş oldu. Bu nedenle maaş katsayısındaki artışlar bakan ve milletvekili maaşını da arttırmaktadır.

3055 sayılı Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Ödenek ve Yollukları İle Temsil Ödenekleri Hakkında Kanun’un birinci maddesinde cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara, 5000 gösterge rakamının memur aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunan miktarda temsil ödeneği verileceği ifade edilmiştir.

Buna göre, milletvekili maaşlarına ilave olarak 5.000 gösterge rakamının maaş katsayısı ile çarpımından oluşan tutarda bakan ödeneği ilave edildiğinde bakan maaşı ortaya çıkmaktadır. Yani bakanlara ödenen maaş milletvekillerine ödenen maaştan 692 TL daha fazladır.

15.10.2008 tarihinden sonra göreve başlayan bakan ve milletvekilleri 5510 sayılı kanuna tabi olacakları için 5434 sayılı kanuna tabi olan bakan ve milletvekillerinden daha az ücret alırlar. Bunun sebebi ise emekli kesintilerinin daha fazla olmasıdır.