IMF
’den bir grup araştırmacının yayımladığı analize göre salgın döneminden evvel başlayan trendi ile
gıda enflasyonunun 2021’de de artmaya devam edeceği öngörülüyor.
Artışların sebepleri de dört ana başlıkta toplanan araştırmada dünya için pek iyi haberler yok…
Araştırmacılar ilgili raporda küresel gıda fiyatlarının salgının evvelinde Çin’de kendini gösteren ve çok büyük domuz itlafına sebep olan Afrika vebasının etkisi ile artışların başladığını ifade ediyor. Şunu hemen belirtelim; Çin dünyadaki domuz sürülerinin yarısına sahip.
Domuz üretiminde yaşanan bu azalma diğer protein kaynaklarından dana ve koyunun fiyatlarının artmasına sebep olmuş.
Buna ek olarak, ABD-Çin ticaret anlaşmazlığı sırasında Çin’in ABD domuz eti ve soya fasulyesine ithalat tarifelerini getirmesiyle sorun daha da arttı.
İkinci konu başlığında
ise artan salgın endişesiyle, erken karantina önlemleri ve
tedarik zinciri kesintileri
, tüketici gıda fiyatlarında ani bir artışa neden olduğu ifade edilmiş. Salgının başlangıcında, gıda tedarik zinciri aksaklıkları, gıda hizmetlerinden (dışarıda yemek yeme gibi) perakende marketlere geçiş ve
tüketici stoklaması
birçok ülkede tüketici gıda fiyat endekslerini yukarı ittiği belirtiliyor.
İşin ilginç tarafı 2020 yılının Mayıs ayında birincil emtialardaki (petrol ve emtia) fiyat düşüşlerinin etkisi ile 2020 yılının gıda enflasyonun ılımlı geçtiğini ancak sonrasında yükselen emtia ve enerji fiyatlarının ise gıda fiyatlarına henüz yansıtılmadığını ifade etmekteler.
Tüketici fiyatlarının üretici fiyatlarındaki değişiklikleri yansıtmasının en az 6-12 ay sürmesi nedeniyle
de 2021 yılındaki artışların emtia fiyatlarındaki artışı yeni yeni yansıtacağını tahmin etmekteler.
Diğer bir başlık ise bizlerinde birkaç kez değindiği
yükselen nakliye maliyetleri.
Buna göre; Baltık Kuru Yük Endeksi (nakliye maliyetlerinin bir ölçüsü) tarafından ölçülen deniz navlun oranları,
son 12 ayda yaklaşık 2-3 kat artarken, bazı bölgelerdeki yüksek benzin fiyatları ve kamyon şoförü kıtlığı,
karayolu taşımacılığı hizmetlerinin maliyetini artırıyor. Daha yüksek nakliye maliyetleri sonunda tüketici gıda enflasyonunu artıracağı ifade edilmektedir.
Küresel gıda üreticisi fiyatları son dönemin en yüksek seviyelerine ulaştığından bahisle;
gıda fiyatlarının Nisan 2020’deki dip noktasından, uluslararası gıda (üretici) fiyatları yüzde 47,2 artarak Mayıs 2021’de 2014’ten bu yana en yüksek seviyelerine ulaştığı
(mevcut dolar bazında şimdiye kadarki en yüksek seviye) ifade edilirken,
Mayıs 2020 ile Mayıs 2021 arasında soya fasulyesi ve mısır fiyatları sırasıyla yüzde 86 ve 111’den fazla arttığına da işaret edilmekte.
Üretici fiyatlarındaki son yükselişin arkasında ise üç ana faktör olduğu bunların; Gıda güvenliğine ilişkin pandemi kaynaklı endişeler nedeniyle
ülkelerin gıda rezervlerini stoklaması;
özellikle Çin›den hem insan tüketimi hem de hayvan yemi için temel gıda talebi yüksek kalması, birkaç yılda bir meydana gelen
küresel bir hava olayı olan 2020-2021 La Niña olayı ile
Arjantin, Brezilya, Rusya, Ukrayna ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil olmak üzere gıda ihraç eden
kilit ülkelerde havanın kurumasına neden olması,
ki, bazı durumlarda hasat ve hasat görünümlerinin beklentilerin altında kalmasına neden olmuş. Bu nedenle de talep arzı geride bırakırken, ABD ve dünya stok-kullanım oranları (piyasanın sıkılığının bir ölçüsü) bazı temel ürünler için birkaç yılın en düşük seviyelerine ulaşmış.
Yapılan tahminlere göre
Dünya’da 2021 yılında da artışın devam edeceği
ancak sonrasında ne olacağına dair net bir saptamada bulunulmadığını görmekteyiz. Özellikle gıda ithalatçısı ülkelerin arz sıkıntısı içerisinde olabileceği veya en azından gıda enflasyonu ile baş başa kalacakları bir dönemden geçildiği ve bunun belirsiz bir müddet daha süreceği manzaranın bütününden okunmaktadır.
Bu nedenle gıda enflasyonunu okurken dünyadaki bu artışları ve sebeplerini görmezden gelmemeli. Türkiye’ye özel olmayan durumların sanki sadece Türkiye’nin sorunuymuşçasına ifade edilmesinin önüne de geçilmelidir.
Hane halkının enflasyon algısı, “gıda enflasyonu” üzerinden şekillenir.
Bu nedenle hükümetin gıda enflasyonu için tedbirler alması, önümüzdeki dönemin sıkıntısız geçmesi için Tarım Bakanlığı nezdinde yeterli ekim, doğru stoklama ile fiyatların dengesini sağlayacak mekanizmaların üzerinde durması en önemli konudur. Seçimler yaklaşırken
seçmenin ekonomi hakkındaki iyi ya da kötü algısını faizlerden ziyade; gıda enflasyonu, Türk Lirasının değeri, işsizlik üzerinden okuyarak belirleyeceğini
akıldan çıkarmamak gereklidir.
#IMF
#Küresel
#Gıda
#Fiyat
3 yıl önce
IMF: Küresel gıda fiyatları artmaya devam edecek
Gazze’den Mektup
Çelik gibi yufka bir yürek!
Türkiye’nin tezlerini kim anlatacak…
Enflasyon ile mücadelede beklentileri kırmak ve fiyat yapışkanlığının önüne geçmek
Cari açık ve Gabar’dan gelecek 3,2 milyar dolar
