Kovit-19’un etkisiyle daralan ekonomilerin büyüyememe sıkıntısı en fazla uluslararası ticareti etkiledi. Son yüzyılda en fazla konuşulan konuların başında globalleşme başka bir ifadeyle globalizasyon geliyordu. Ülkeler gelişebilmek için ekonomilerini globalleşme sürecine nasıl entegre edebilecekleri üzerinde çalışırken, kovit-19 salgını sonrasında tamamen aksi yönde hareket etmek zorunda kaldılar. Önemli yatırımlar yapan uluslararası firmaların tekrar daralmasına neden olan bu gelişme, daha da öte firmaların kendi üslerine çekilmesi gibi bir durum yarattı.
Yaklaşık bir milyon kişinin hayatını kaybettiği yeni tip koronavirüs salgınının hem Türkiye hem de dünyada çok pahalıya mal olduğunu ve korkunç bir dönüm noktasına ulaştığını görüyoruz. Dünyanın pek çok ülkesinde sağlık sistemlerini, ekonomileri ve toplumları altüst ederek, pek çok kişinin yaşamına ve geçim kaynaklarına olumsuz etki yaptı. Bugün gelinen noktada 200’den fazla ülke ve bölgeye yayılan kovit-19 salgını ne yazık ki kontrolden çıkmış vaziyette. Hatta, uzun süredir dünyada geliştirilmeye çalışılan küreselleşme için büyük bir güvenlik tehdidi haline gelmiş durumda.
Salgının en endişe verici yanı ise, krizin sonundan ziyade başına daha yakın bir noktada olduğumuzun ifade edilmesi. Dünya Sağlık Örgütü Kovid-19 Özel Temsilcisi David Nabarro’ya göre; pandemi daha yeni başladı ve durum gerçekten çok ciddi. Bu salgının daha henüz ortalarında bile olmadığımızı ve virüsün dünya çapında yaratacağı sonuçların daha başında olduğumuzu belirten Nabarro; muhtemelen yoksulların, yetersiz beslenen insanların sayısının ikiye katlanacağını ve yüz milyonlarca küçük işletmenin iflas edeceğini, birçok gencin eğitim fırsatının elinden alınacağı devasa bir ekonomik daralmaya sürüklenebileceğimizi söylüyor.
Dünyanın bu kadar iç içe geçtiği bir dönemde yaşanan bu daralma ister istemez her ülkeyi kendi özgül ağırlığında etkileyecektir. Belirli sektörlerdeki uluslararası kayıplara baktığımızda olayın vahameti daha da ortaya çıkmaktadır. Örneğin;
Ülkelerin yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle seyahat kısıtlamaları getirmeleri ve sınırları kapatmaları, uluslararası turist sayısının bu yılın ilk 6 ayında %65 azalmasına ve küresel turizmde 460 milyar dolar bir kayba neden oldu. Söz konusu kayıp 2009’daki küresel ekonomik krizde turizmde yaşanan gelir kaybından beş kat daha fazla gerçekleşti. Bu ani düşüşten, milyonlarca işçi ve işletme olumsuz etkilenmiştir.
Yine, Uluslararası Futbol Federasyonu Birliği’nin (FİFA) açıklamasına göre; koronavirüs salgınının dünya futboluna maliyeti yaklaşık 14 milyar dolar olacak. Turnuvalardaki aksaklıklar, boş statlar ve televizyon gelirlerindeki düşüşler nedeniyle oluşacak bu kayıplar dünyada futbol federasyonları üzerinde olumsuz etki yaratacaktır.
Dünya Bankası’na bağlı Uluslararası Finans Kurumu (IFC), Asya-Pasifik bölgesinde kötü krediler ve iflaslar nedeniyle büyük bir finansal kriz olabileceği uyarısı yaptı. IFC Asya Başkan Yardımcısı Alfonso Garccia Mora ise; kovit-19 iflaslarında %30 artış beklediklerini, kötü kredilerinin oranının %2 değil %20 olduğunu, yetersiz denetim nedeniyle bunun henüz ortaya çıkmadığını belirtiyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Direktörü Henrietta Fore; dünya genelinde yoksulluk içinde yaşayan çocukların sayısının pandeminin başından bu yana %15 artarak 1,2 milyara yaklaştığını söyledi.
Dünya Bankası’nın Baş Ekonomisti Prof. Carmen Reinhart; küresel ekonominin kovit-19 pandemisi nedeniyle yaşadığı krizin etkilerinden kurtulmasının beş yıl kadar sürebileceğini belirtti. Krizin zengin ülkelerde en çok yoksul kesimleri vuracağını ifade eden Reinhart, yoksul ülkelerin de çok daha ağır darbe alacağını savundu.
Sonuç olarak küresel ekonominin dünyanın dört bir yanına yayılan, milyonlarca insanı öldüren, ekonomileri bozan ve ulusal güvenliği istikrarsızlaştıran bu salgının etkisinde bir süre daha kalacağı görülüyor. Bu gidişle 2022’den önce kovid-19 krizi öncesi seviyelere dönülmesinin çok zor olduğu, küresel ekonomilerin pandeminin ağır yükü altında gerilemeye devam edeceğini görüyoruz.
Globalizasyonun bir parçası olarak ülkemizin de bu gelişmelerden daha az etkilenmek ve salgının tahribatını azaltmak için bir takım kalıcı reçeteler uygulanması şart görünüyor. Belki, Ekonomi Bilim Kurulu gibi bir yapı oluşturularak daha hızlı ve efektif çözümler geliştirilebilir.
