Para politikalarının sonu

Bilindiği gibi para politikasından sorumlu kurum merkez bankaları ve en önemli politika aracı da faizlerdir.

Dünya genelindeki merkez bankalarının finans devi Lehman Brothers’ın çökmesiyle sonuçlanan 2008 krizinden bu yana toplam 700 kez faiz indirimine gitmesi dikkat çekiyor. Reuters verilerine göre sadece 2015’te 59 merkez bankası 214 kez parasal gevşemeye gitmiş.

2008 mali krizini çözmede sıra dışı (geleneksel olmayan) para politikası uygulaması olarak faiz indirimleri ve merkez bankası varlık alımları etkili olsa da, sonrasında özel sektör yatırımlarının devam eden zayıflığından

merkez bankalarının durgunluk sorununu para politikasıyla çözemeyecekleri anlaşılmıştır

2008’de, politika yapıcıların öncelikli görevi finans sektörü ve ekonominin çökmesini önlemekti. Geleneksel politikalar sorunu çözmede yetersiz kaldı ve başka önlemler alınması zorunlu hale geldi. Bunların en önemlisi merkez bankalarının

finansal varlıkları satın alıp piyasalara likidite enjekte etmesiydi

Finansal sistem kurtarıldıktan sonra, para politikasını yönetenler yeni bir sorunla karşı karşıya kaldılar. Faizler sıfıra düşmesine rağmen

reel piyasaların toparlanmasının yavaşlığı

, bir anlamda durgunluğun devam etmesiydi.

Merkez bankalarının zaman zaman

negatif faiz

uygulayarak (şu an piyasalarda 13 trilyon dolar tutarında negatif getirili tahvil var) düşük faizlerin uzun süre devam edebileceğini belirttiler. Buna rağmen sonuçlar tam bir hayal kırıklığı idi.

2010 sonrası dönemde tüm dünyada

gevşeyen parasal koşullar

dünya çapında mali sıkıntılara neden olmuştur. Tek başına para politikasını kullanarak

ekonomiyi durgunluktan kurtarma

işlemi zayıf kalmıştır.

Sıfıra yakın faiz oranlarına rağmen özel sektör yatırımlarının neden artmadığının (yatırımların faiz esnekliğinin sıfıra yakınlığının) açıklanması gerekiyor.

Borçlanma maliyetleri çok uzun süredir düşükken,

neden kârlı proje ve yatırımlarda patlama yaşanmıyor?

Cevap olarak; kısa vadeli kurumsal yöneticilerin

kısa vadeli karar alma süreçlerine

sahip olduğu argümanı yanında, Trump’ın başlattığı ticaret savaşlarının neden olduğu

güvensizliğin belirsizliğe katkıda

bulunarak yatırımları etkilediği belirtilebilir.

Bir diğer cevap ise, en iyi yatırım projelerinin tümüne kamu sektörünün sahip olduğu ve bütçe açığı korkusuyla yatırım yapmaktan kaçınılması olabilir.

Cevaplar ne olursa olsun, para politikasını daha fazla kullanmanın (düşük -negatif- faiz oranları ve geleneksel olmayan politikalar) yatırımları artıracağı şüphelidir. Daha da kötüsü sıra dışı para politikaları

finansal fiyatları çarpıtarak

yanlış kaynak tahsisatlarına

servetin keyfi olarak yeniden dağıtılmasına

neden olabilmektedir.

Faiz oranlarının sıfıra yaklaştığı bir ortamda

para politikasının etkinliğini

büyük ölçüde kaybettiği,

aktif maliye politikası

için zamanın geldiğini, akademik iktisatçılar yanında merkez bankası yöneticileri de savunur hale gelmiştir.

Birçok

merkez bankası başkanı

hükümetlerin sadece yatırım harcaması, vergiler ve transferlerin tahsisine karar verme gibi geleneksel rolü yerine, artık

maliye politikasının ince ayar politikalarıyla

(otomatik stabilizatör)

resesyonla mücadelede

para politikasının yerini alabileceğini savunmaktalar.

2008 mali krizinden önce, merkez bankacıları tüketim, yatırım ve istihdamı artırmak için faiz oranlarını düşürmenin etkisine güvenirlerdi. Ancak bu oyun bugün pek işlemiyor. Bunun önemli nedeni;

küreselleşme, toplumsal yaşlanma, değişen tüketici tercihleri, artan gelir ve servet eşitsizliği, artan sağlık maliyetleri, hızlı teknolojik değişim

gibi nedenlerle

artan belirsizliktir

Bu belirsizlik, ekonomik çöküş geldiğinde düşük veya negatif reel faiz uygulansa bile harcama artışına neden olmayacağı anlamına gelmektedir. Aksine, faizler düşse bile tasarruflar artabilir ve yatırımlar azalabilir (Japonya bunun en bariz örneği). Hükümetler maliye politikası ile de talebi arttıramazsa, sonuç

uzun ve derin bir ekonomik çöküş

olacaktır.

1980’li yıllardan beri süregelen

para politikası hâkimiyeti

(tek politika olma gücü)

sona ermiştir

. Artık, küresel ekonomilerde yaşanan durgunluktan çıkmak için maliye politikası ve yapısal reformlar daha önemli hale gelmiştir.

#Merkez Bankası

#Mali krız

#Para politikası