Yaklaşık yüzyıldır Batı uygarlığını- öncelikle kurumları ve hegemonya biçimleri açısından- büyük ölçüde Amerika temsil ediyor.
Amerika"da düşünce üretilmiyor. Tarihî derinliği, felsefî gelenekleri, özgün kültürel dinamikleri ve "müzikalitesi" olmayan bir yerde, elbette ki, düşünce üretilemez.
Bugün düşünce, hâlâ Avrupa"da üretiliyor, Amerika"da öğretiliyor, bütün dünyada da tüketiliyor.
Batı"da düşüncenin esas itibariyle Avrupa"da üretiliyor olmasının nedeni, modern Batı uygarlığının fikir, sanat ve hayat-dünyasının köklerinin ve dinamiklerinin Avrupa"da geliştirilmiş olması.
Avrupa, yaklaşık yüzyıldır tarihten çekildi. Yarım asırdır yeniden tarihe girmeye çalışıyor. Batı"da düşünce Avrupa"da üretiliyor, dedim ama aslında Avrupa"da üretilen çağdaş düşüncenin özgün bir yanı yok: Postmodern Avrupalı düşünürler, şerhçilik yapıyorlar ve narsisizm çukurunda debelenip duruyorlar sadece.
Avrupa"da modern düşüncenin temellerini Descartes attı. Kant, modern düşüncenin gediklerini "devâsâ bir şal"la büyük bir maharetle kapattı. Hegel, abartılı bir şekilde modern düşünceyi, hayat-dünyasını ve modern devleti putlaştırdı.
Nietzsche, modern dünyanın ve düşüncenin temellerinin son derece çürük olduğunu gösterdi; pozitivizmle düşünceyi tıkayan ve donduran modern Avrupa düşüncesinin Avrupa"yı ve bütün insanlığı felâketlerin eşiğine sürüklediğini haykırdı.
Wittgenstein, felsefenin; Heidegger"se düşüncenin bittiğini ilan etti.
Nietzsche-sonrası Avrupa düşüncesi, esas itibariyle şerhçilik"tir: Postmodern düşünce, düşüncenin ve düşünmenin bittiğinin ilanıdır aslında.
Postmodernler, o yüzden, bütün düşünme çabalarını, modernliğin hakikati, hayatı ve insanı bitiren günah galerisinde itiraflarda bulunan zamane "hazcı"ları" ve "seküler hacı"ları"dır. Hazcılık"la "postmodern hacı"lık" birbirinin ikiz kardeşidir ayrıca.
Derrida"dan Foucault"ya, Lyotard"dan Deleuze"e kadar bütün postmodern düşünürler, Batı"da düşüncenin bitişini itiraf eden, itirafı kutsal bir arınma / hac yolculuğuna dönüştüren, işi nomad"lığa / "göçebeliğe" vuran, insanlığı izafileşme ve nihilizm biçimlerinin eşiğine getirip bırakan modern düşüncenin mezar kazıcılarıdır esas itibariyle.
Yalnızca modern düşüncenin değil, Greklerden itibaren bütün antroposantrik (insan-merkezci, yani insanı Tanrılaştıran) Batı düşüncesinin mezar kazıcılarının pîrî elbette ki, Nietzsche"dir.
O yüzden, çağdaş düşüncede Nietzsche, milattır; bütün yollar Nietzsche"ye çıkar.
Ancak Nietzsche"yle postmodern şakirdleri arasında büyük bir fark var: Nietzsche, modernliğe ölümcül darbeyi vuran bir nihilist olarak, nihilizmin insanlığı büyük bir felâketin eşiğine sürüklediğini iliklerine kadar hissetmiş, bu yüzden, insanlığın varoluşsal sorunlarını bütün hücrelerine kadar yaşadığı için 11 yıl boyunca delilikle dâhilik arasında nefes alıp vermeye çalışmıştır.
Postmodernler, Nietzsche"nin üst-insan ahlâkının yanından yöresinden bile geçecek bir yere ulaşamadılar hiçbir zaman.
O yüzden, yalnızca itirafın hazzını yaşayarak, narsisizm yaparak seküler hacılıklarının keyfini sürdüler, sürüyorlar...
Postmodern düşünürlerin itirafçı hazcılıklarının ve hacılıklarının çapının çok gerisine düşen Fransız sosyoloğu Alain Touraine, "Bugünün Dünyası İçin Yeni Bir Paradigma" başlığıyla çevirebileceğimiz yedi yıl önce yayımlanan kitabında, Avrupa toplumunun üç ölümü"nden sözeder.
Touraine"e göre, Avrupa toplumu, yakın tarihte üç ölümle kıyasıya boğuşmuştur...
Avrupa toplumunun birinci ölümü, "dinamik gerilimlerin yokolması"dır. Avrupa toplumlarında, dinamik gerilimlerin kaynağı, demokrasidir, Touraine"e göre.
Avrupa toplumunun boğuştuğu ikinci "ölüm", Nazizm, Komünizm gibi "baskıcı diktatörlüklerin zuhûru"dur.
Avrupa toplumunun mücadele ettiği üçüncü ölüm biçimi ise, "serbest pazar ekonomisinde voluntarizmin yokolması"dır.
Görüldüğü gibi, düşüncenin derinliklerinde yol alabilecek çaptan uzak bir Fransız sosyoloğunun, Avrupa"nın "ölümleri"ne ilişkin sosyolojikleştirici, o yüzden de, asıl sorunu, varoluşsal sorunu göremeyen "gözlemleri" bunlar.
Oysa özelde Avrupa"nın, genelde ise Batı uygarlığının asıl sorunu, ontolojik güvensizlik sorunu yaşıyor olmasıdır. Ontolojisinin olmaması yani.
O yüzden, Avrupa, epistemolojik güvenlik alanlarını alabildiğine genişleterek, varlığını sürdürme, ölümünü geciktirme savaşı veriyor.
Epistemolojik güvenlik alanlarının genişletilmesi, hayata tutunmayı sağlayacak güç üreten araçları elde etme güdüsüdür. Yani amaçların / normların yitirilmesi, güç üreten araçları elde etme güdüsünün yegâne amaç hâline getirilmesi...
Başka bir deyişle, Avrupa / Batı uygarlığının temel sorunu, hakikat fikrinden yoksun olmasıdır. Avrupa"nın hakikat fikrini yitirmesi, Greklerden itibaren, insanın varoluş serüvenini, yer"e / mülk âlemi"ne mahkûm etmesinin kaçınılmaz sonucudur.
Grek insanı, insanın "gök"le, dolayısıyla melekutî âlemle irtibatını koparmış, insanı "yer"e düşürmüştü. Sadece yer"e düşen insanın, her şeyi yerinden etmesi, yerle bir etmesi ve "yersizleşmesi" (ontolojik güvensizlik duygusuna dûçâr olması) kaçınılmazdı.
Melekûtî âlemle irtibatını yitiren pagan Grek insanının, yer"e / mülk âlemine hâkim olma çabasıyla meliklik yolculuğuna soyunması, sonuçta, bilgi de dâhil güç elde etme güdüsünü yegâne gücü katına yükseltmesine, zamanla, bugüne gelinceye kadar, elde ettiği güç tarafından güdülmesine, insanî / aşkın melekelerini yitirmesine yol açtı ve azmanlaştı.
Bakınız: Bütün kıtaların kontrol ve kolonize edilmesi azmanlığı... Bakınız: Bütün medeniyetlerin kökünü kazıma barbarlığı...
