Balıkesir'de, Milli Kuvvetler Caddesi'nde bir Bahar sineması vardı. Sinemanın önünde de meczup bir değnekçi.
Bütün işi, akşama kadar sinemanın önüne dikilip filmin adını makul aralıklarla tekrar etmekti.
Böyle bağırıyordu o gün.
70'li yıllar.
İnsanlar, paradan altı çizili, çok vurgulu ifadelerle bahsederken, benim aklım, o meczup değnekçiye kadar gider.
Rüçhan Çamay mıydı?
diyen kadın? Konunun ciddiyetine göre, fazla gürültülü. Ben, meczubun 'Para'sını daha gizemli buluyorum.
Ne bilsin parayı değnekçi?
Aklının erdiği, akşama kadar oraya dikilmekten kazanacağı beş on lira.
Beş on lira, beş on bin lira, meczubun ya da bizim bilebileceğimiz kadar, paradır.
Beş on liraya sahip olursun.
Harcarsın. Simit alırsın, elli kuruşu gider, kalır dokuz buçuk lira.
Çorba içersin, iki lirası daha gider, kalır yedi buçuk lira.
Öyle öyle biter. Sonra yeniden çalışırsın, kazanırsın, sonra yeniden harcarsın.
Harcanabilir, yönetilebilir, bitebilir, çalışınca kazanılır, çalışmayınca eksilir.
Çoğunlukla helaldir, mümkün olduğu kadar. Temizdir, paranın olabileceği kadar.
Kutsal kitapların, peygamberlerin, evliyanın hatta filozofların bahsettiği para, bu paradır.
Tanırsınız bu soruyu,
sorusudur.
Köy kahvesinde futbol taraftarlarının transfer ücretlerini telaffuz etmesini çağrıştırır.
diye düşünen bir yoksulun sorusu. Oğlum, sen mi aldın Gomez'i?
Mamafih, soru önemlidir.
ile
arasındaki farkı göstermesi bakımından.
Meczubun bildiği paradan başka bir paraya gönderme yapar bu soru.
Cebe konulamayan, deste haline getirilemeyen, ele alınıp sayılamayan bir paraya.
O paraya sahip olunamaz.
Neydi kapitalizm?
Buna ben de inanırdım. Şimdi inanmıyorum.
Belli bir miktara eriştikten sonra, paraya sahip olunamaz.
Yönetilemez.
Alınamaz, verilemez.
Belli bir miktara eriştikten sonra,
Hakikat, kapitalizm tarifindekinin tam zıddıdır.
hangi miktardır?
Mesela on milyon dolar mıdır?
Hayır, ne on milyon dolardır, ne yüz milyon dolar.
Bunun alt sınırı bilinemez.
Sinemanın önündeki meczup değnekçi için bu miktar belki bir kaç bin liradır.
Ekmek teknesinde bir adam vardı, biraz ayyaş, hayli obur. Diyordu ki,
Bir kaç bin lira... Bir kaç milyon dolar. Bir kaç milyar dolar.
alt sınırdır.
bozduğu nokta, biraz daha yukarıda.
bozduğu nokta, azıcık daha...
nı da unutmamak lazım.
Bozmak, işin bir boyutu.
Para seni bozduğu zaman, bir nevi mürit olursun.
Paranın müridi.
(
i değil,
i.)
Sonra,
sin.
olursun.
Buradan itibaren, mevzu
ı da ilgilendirir.
Para, artık
dır. Ona hizmet edersin.
Her şeyi ona göre ölçer, ona göre yorumlarsın. Değerler sistemini ona göre kurarsın.
Neyin meşru, neyin gayrımeşru olduğunu
tayin eder.
Din terimleriyle tekrarlarsak belki daha iyi anlaşılır:
Neyin
, neyin
olduğunu
tayin eder.
Paraya hizmet, müebbettir.
diyemezsin.
Pedalı çevirmezsen düşeceğine
sin.
Bu yüzden, biteviye pedal çevirirsin.
Biz,
i biliriz. Sağ ve sol omuzumuzdaki, günahı ve sevabı yazan melekleri.
Bu dinin de
i vardır.
seni her yerde takip eder.
ını,
ını yazar.
işlersen, seni cezalandırır.
, seni azleder. Çünkü çıktın dinden!
Nerden azleder seni?
Kulluktan.
Nasıl mı?
zannettiğin paranı elinden alır. Seni de sigara izmariti gibi söndürür, atar.
Şimdi ben, gündemden, güncel siyasetten çıkmış mı oldum?
Hayır. Ta ortasından yazıyorum.
Bunu girizgah kabul edin. İnşallah devamı gelir.
