Kudüs: Üç dinin tutkusu

Din. İnsanın yaratanının çağrısına kulak verip yola çıktığından beri, böylesine aşkın bir ruh hali, böylesine uçsuz bucaksız kavuşma arzusu başka hangi gaye için yaşanmış mıdır ki? Karşılaşılan tüm engeller karşısında yılmaz ve yıkılmaz yürek, gerektiğinde kendini bile feda edebilecek bir tutku, insan hayatının başka hangi cephesinde kendini bu kadar hissettirebilir? Yüzyıllar boyu dindarların o metafizik noktaya varma talebiyle yanmadı mı dünya?

Öyleyse hangi akla hizmetle üç büyük dinin tüm tarihi ihtirasının sembolü olan Kudüs'te insanları akla ve sükunete davet edebiliyorsunuz? Düşünün bir kere; Kudüs, Yahudilerin binyılları aşan bir süreç boyunca arzuladıkları bir Kızılelma değil mi? Ya Hıristiyanlar için. O kutsal şehirde, kendi idam sehpasını taşımaya zorlanıp, çarmıha gerilmiş mesihin matemi canlı değil mi hâlâ? Ve yine Kudüs'te yükselmemiş miydi, Müslümanların yüzü suyu hürmetine tüm varlıklarını uğrunda infak edebilecekleri Rahmet Peygamberi?

O halde nedir bizim dışişleri erkanımızın "tarafsız müdahil" olma yolunda güttükleri politika? Cuma gecesi Kanal 7'ye çıkan ABD eski büyükelçimiz Nüzhet Kandemir'in sarf etmeyi uygun bulduğu sözler, dışişlerimizin mevzudan ne kadar uzak olduğunun en bariz göstergesiydi. İki tarafın da haksızlıklar yaptığının kabul edilmesi ve meselenin halk boyutunu sıfıra indirgeyerek mümkün olduğunca üst düzey diplomasi trafiğiyle barışın tesis edilmesini sağlamak gerektiği safsatasıyla uyutulsa uyutulsa, artık içinde Kudüs'ün ateşi sönmüş olan bizim buradaki insanımız uyutulabilir. Yoksa halklarının dini duygular üzerine inşa edilen infiali karşısında giderek radikal bir tavır sergilemek durumunda kalan İsrail ve Filistin yönetimleri değil.

Dinin insanüstü mantığı karşısında insan merkezli bir mantığı öne süren reel-politik ve diplomasi gibi kurmaca taktikler fazla bir anlam ifade etmiyor. Bugün Filistin'de yaşanan olaylara bakarak, Kudüs'ün mevcut siyasi statükoda asla huzur bulmayacağını takdir etmek çok da güç değil. Hiçbir barış süreci, hiçbir siyasi manevra, hiçbir ara çözüm, Kudüs'ün kaynaklık ettiği din duygularını yatıştıramayacak, şu ya da bu dinin mensubu kendi metafizik davasından taviz vermek istemeyecektir. Bugün Hıristiyanların geri planda kalması, tarihi bir geçiş dönemini ifade eder yalnızca. Yoksa Kudüs konusundaki taleplerinden ilelebet vazgeçmiş oldukları anlamına gelmez. Burası için en makul çözüm, uluslararası dini bir garantörlük sisteminin Kudüs'te tesis edilmesidir. Ancak makul olan her zaman mümkün olamıyor.

Dahası Filistin meselesi sadece bir Kudüs'ten ibaret de değil. Filistinliler, onlarca yıldır, trajik bir insan hakları cinayetinin kurbanı olarak karşımızda duruyor. Diğer Arap yönetimlerin başı sıkıştıkça sahiplendiği Filistin dramı, ne yazık ki, gerçek anlamda hak ettiği ilgiyi görmüyor. 70'li yılların teröristleri, 80'lerin gerillaları, 90'ların eli taşlı getto insanları, başta bizim Türk dışişlerinin gözünde hâlâ insan olmaktan uzaklar. Tüm varlık sebeplerini, iktisadi ve sosyal hayatlarını İsrail boyunduruğuna teslim eden bir barış sürecini tehdit etmekle suçlanıyorlar şimdi de.

Barış süreci, uluslararası diplomasinin Nobel ödüllü bir başyapıtı ne de olsa. Kendi topraklarında sürünmeye terk edilmiş insanların hikayesi, ancak birkaç günlük meze olabilir televizyon ekranlarında. Bu başyapıt sürdürülmeli ve tüm dünya tarihi boyunca sürülmüş ve gettolarda yaşamış olan İsrail'i, Arap ülkeleriyle çevrili faşist gettosunda yalnız bırakmamalıdır.

Nüzhet Kandemir'in söylemek istediği de işte bu. İyi uykular Türkiye, iyi çalışmalar İsrail.