2000'in penceresi

Türkiye'de şiirin nabzının attığı yerler olan dergiler, 'şiirsel söz'ün, o kadîm ana yörüngesinden sıyrılarak son derece iğreti alanlarda boy göstermesini engelleyemediler; geçtiğimiz yıl da yaşadık bunu. Popüler tutumların sürekli yedeğinde taşıdığı bir 'nesneleşme' sürecine itildi şiir. Örneğin 'medyatik mıknatıs', şiiri/şairi, ülkenin hemen her alanında görüldüğü gibi, 'magazin fonu'nun zaman zaman ana rengi kılmakta hayli başarılıydı doğrusu.

Aynı bağlamda, 'bir tür şiir'in en bayağı numuneleri sürekli halkın sıradan duygulanımlarına sunularak, ilgi buldu ve alkış topladı. 'Şiir kasetleri' furyası eski talebinden uzak kalsa da, arzın kimlik değiştirerek kendisini yenileme çabası gözlerden kaçmadı. Örneğin, 'o tür şiir', son zamanlarda tv programcılarının tasallutuna mâruz kalmaktan kurtulamamış görünüyor. Cepler doluyor, halk 'eğleniyor!

2000'de de, şiirin esas sorunlarının tartışıldığı, poetik vizyon içeren kimi faaliyetler 'alıcı' bulmazken; sözlü kültürün ve ozanlık geleneğinin günümüzdeki tipik yansımalarından olan şiir şölenleri/geceleri tıka-basa salon ve alanlarda 'müşteri' kıtlığı çekmedi hiç.. Bu şiir şölenlerinden biri için toplanan şairlerin katıldığı ve bir tv kanalının canlı yayınla seyircilere aktardığı program ise, -tüm iyi niyetli çabalara rağmen- yeterli performansa ulaşamadı ve eleştiri aldı.

Şiir kitabı yayımcılığı da önceki yıllardan devraldığı 'soğuk iklim'i bir türlü ısıtamadı öte yandan. Birkaç özverili yaklaşım, söz konusu handikapı aşmakta yetersizdi. Kaldı ki, yayınevlerinin onlarca şiir kitabına imza atması, daima, tuhaf bir 'lütuf' biçiminde algılanır olmuştu ülkemizde.. Elbette, koltuğunun altında bir şiir dosyası, o yayınevi senin bu yayınevi benim kapı aşındıran genç şair adaylarının âdeta geometrik artışı ortada ve Türkiye'de şiir kitabı basmak nedense bir 'lüks' hâlini almışken; has okuyucusu bir türlü niceliksel artış gösteremeyen 'şiir'in kitap yayımı sorunu, güncelliğinden herhangi bir şey kaybetmeyecekti.

Medyanın besleyip toplumsal beklentileri harekete geçirerek 'manzume' sahiplerini kışkırttığı, her olay sonrası bir şiir 'patlatma' olgusu; Türkiye'de 'şiir'in hangi dip seviyelerde ve ne tür algılama/anlama biçimlerinde yankı bulduğunu işaretler gibiydi. Geleneğin zirve sayılan örnekleriyle karşılaştırıldığında, günümüz 'ironi cambazlığı'nın 'şiirsel söz'ü nasıl tahrip ettiğini söylemeye gerek var mı, bilmiyorum. Özellikle 'siyasal' içerikli manzumelerde.. Aslında, Başbakan'ı bile "Şair" yaftasını sahiplenen bir ülkede, siyasal arenayla ilgili 'hiciv' merakının bu kadar popüler oluşuna ve magazine hizmet edişine şaşmamak gerek.

Evet, tüm bunlar ve bunlara eklenebilecek kimi handikaplar, geçen hafta değindiğimiz ve 'şiir dünyası' açısından gitgide vahâmet kespeden 'odak kayması'nın altı çizilebilecek bazı neticeleriydi.

"Peki, 2000 yılında hiç mi olumlu gelişme yaşanmadı, hiç mi umut kırıntıları yeşermedi, 'şiir' açısından hiç mi verimli kazanımlarla karşılaşılmadı?" şeklindeki soru kümesinin zihinleri rahatsız ettiğini hissediyorum bu arada. Tabii ki, Türkçe'nin zenginleşmesini doğuracak hususiyetler söz konusuydu 2000 yılında.. Haftaya da bu gelişmeleri ele alalım, diyorum..