Bakü-Ceyhan zor

ANKARA- Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in Gürcistan ziyareti ile birlikte yeniden gündeme gelen Bakü-Ceyhan petrol boru hattı konusundaki olumsuz tablo giderek belirginleşiyor. Petrol uzmanı Tufan Erdoğan, hazırladığı bir raporda, "Bakü-Ceyhan hattının mevcut şartlarda imkansız olduğuna" dikkat çekti. Erdoğan, konunun asıl önemli bölümü olan petrol şirketlerinin ikna edilmesi noktasında hiçbir adım atılamadığını ifade ederek, "Türkiye ulusal çıkarlarını gözeterek enerji politikalarını yeniden oluşturmalıdır" dedi. Uzun yıllar MTA ve TPAO'da bulunan, ayrıca petrol konusunda çok sayıda uluslararası çalışmaya imza atan Tufan Erdoğan'ın hazırladığı raporda önemle altını çizdiği ilk nokta projenin maliyeti. Bakü-Ceyhan'ın toplam maliyetinin 2.8 ila 3.8 milyar dolara kadar hesaplandığını belirten Tufan Erdoğan, şu görüşleri ifade etti: "Bu konunun asıl muhatabı olan AIOC'nin henüz bir imzası yok. Ayrıca bu ortaklığın en büyüğü olan BP-AMOC'nun mali durumu da parlak değil. Gürcistan'la ilgili sorunlar ise öyle kısa vadede aşılabilecek düzeyde değil." Bakü-Ceyhan petrolünün ancak Batılı pazarlara sunulacağını dikkat çeken Erdoğan, sözkonusu ülkelerin petrol ihtiyaçları konusunda özellikle OPEC'le yaptığı bağlantıya işaret ediyor. Batılı ülkelerin 20 yıllık petrol ihtiyaçları için bağlantı yaptığını ifade eden Erdoğan şu görüşleri savundu: "Arzın talebin üzerinde seyretmesi, uzun bir gelecekte Bakü-Ceyhan petrolünün Batı'da pazar bulamayacağını gözler önüne sermektedir. Kaldı ki, Batı pazarlarına en kolay ulaşımı sağlayan Libya, Irak, İran gibi ülkelerin gizli ya da açık ambargo nedeni ile gerçek potansiyellerinin çok altında üretimi bulunmaktadır."

Rafineriler uygun değil

Raporda çok önemli bir başka nokta üzerinde duruluyor. "Batılı ülkelerin mevcut rafinerilerinin, geleneksel ham petrol kaynakları olan Ortadoğu petrolleri için dizayn edilmeleri." Dolayısıyla, farklı kimyasal özellik taşıyan Hazar petrolleri için ek masraf yapılması ve rafinerilerin yeniden düzenlenmesi gerekiyor. Henüz boru hattının maliyeti konusunda harcama yapmaya yanaşmayan AIOC'nun, bu konuya nasıl bir yaklaşımı olduğu bilinmiyor. Erdoğan, Hazar petrolleri konusunda ortaya atılan rezerv rakamlarının şişirme olduğunu da belirterek, "CIA kaynaklı muhtemel rezerv rakamları 200 milyar varilin üzerinde seyretmekteydi. Oysa şimdi tüm bölge için konuşulan tahminler 30 milyar varili aşmamakta. Dolayısıyla AIOC'yi oluşturan şirketler, bu aşamada maliyeti 2.8-3.8 milyar doları bulacak ve çok uzun süre için dolmayacak bir boru hattı yatırımına girmek istemiyorlar" görüşüne yer verdi.

Gürcistan sorunu

AGİT'teki protokolün taraflarından birisi olan Gürcistan konusundaki sorunların aşılmasının güç olduğuna da değinen Erdoğan, raporunda bu konuda şunları dile getirdi: "Boru hattının Azerbaycan ve Türkiye'den geçecek kısmı genelde açık arazi. Ancak Gürcistan'da pek öyle açık arazi yok. Özellikle hattın göbeğinden geçeceği Tiflis bölgesinde büyük miktarda kamulaştırma yapılması gerekiyor. Bu kamulaştırma içinse Gürcistan'ın parası yok. Ayrıca bu ülkenin başına bela olan etnik problemler, hattın güle oynana yapılabileceğini ya da yapıldıktan sonra denetlenebileceğini, korunabileceğini garanti etmiyor" Bakü-Ceyhan'ın maliyeti konusunda henüz bir söz vermeyen, ancak masrafları üstlenmesi "beklenen", AIOC'nin ekonomik açıdan sıkıntılı olduğu raporda ele alınan bir başka konu. AIOC'nin büyük ortağı olan BP-AMOCO'nun, birleşmeden kaynaklanan 26 milyar dolarlık maliyet nedeniyle bir hayli sıkıntıda olduğu belirtiliyor. Bunun için BP-AMOCO; Kanada'da bulunan sahalarının ve petrol rafinerilerinin önemli bir bölümünü satışa çıkarmış durumda.