Amerika'nın Afganistan'dan Küba'daki Guantanamo Üssü'ne naklettiği el-Kaide ve Taliban esirlerinin hukuki durumundaki belirsizlik çıkmaza dönüştü. Uluslararası toplum endişeli.

Bush yönetimi, Guantanamo Üssü'nde 'sınırsız gözaltında' tutulan el-Kaide ve Taliban esirlerinin hukuki tanımlarının ve durumlarının belirlenmesi için giderek artan bir baskı altında. İlk esirlerin Guantanamo'ya getirildiği tarihten beri, İngiltere'den Yemen'e, İspanya'dan Bahreyn'e kadar 20 ülke, esir kampına inceleme heyetleri gönderdi. ABD'nin Cenevre Sözleşmesi'ndeki 'savaş esiri' tanımına almadığı, avukat tutmasına izin vermediği ve sürekli olarak sorguladığı esirlerin çıkmaza giren durumu, uluslararası hukuk açısından endişe verici bulunuyor.

Aylardır sorgulanıyorlar

Guantanamo'daki kampta 30 intihar girişimi yaşandığı yolundaki haberler de, insan hakları örgütlerini rahatsız ediyor. Guantanamo Üssü'nde aylardır tutulan 598 el-Kaide ve Taliban esirinin hukuki tanım ve durumunun belirlenmesi için, uluslararası toplumun ve sivil toplum örgütlerinin Bush yönetimine baskısı artıyor. Esirleri aylardır sorgulayan ABD ise, geçerli kanıtlar toplayarak kamptaki tutukluları yargılama konusunda bir adım atmıyor. Üstelik, esirlerin Cenevre Sözleşmesi'ne tabi tutulması yolundaki talepler de geri çevriliyor.

Esirlerin içinde bulunduğu çıkmaz, geçtiğimiz aylarda tutukluların bir kısmının aileleri tarafından başlatılan hukuki girişimlerin sonuçsuz kalmasıyla açıkça gözler önüne serildi. Haziran ayında, bir grup tutuklu yakını, Washington'da ABD yönetimine karşı dava açmaya çalıştı. Girişim, tıpkı daha önce Guantanamo'daki iki İngiliz ve bir Avustralyalı esirin ailelerinin girişimi gibi, başlamadan sona erdirildi.

Yeni esirler yolda

ABD mahkemesi, federal yargı sisteminin, yabancı bir ülkede ABD ordusu tarafından yürütülen bir politika üzerinde söz sahibi olmadığı gerekçesiyle, işin içinden sıyrıldı. Tüm eleştiri ve rahatsızlıklara karşın, esirlerin hukuki statüsünü belirleme konusunda çaba göstermeyen ABD, kampı genişleterek yeni esirler getirmeye hazırlanıyor.

600 esirin bulunduğu kampa, yakın zamanda 13 kişinin daha getirilmesi bekleniyor. Kampa, önümüzdeki Ekim ayına kadar 234 ek hücre yapılacağı bildirildi. İşkence karşıtı sivil toplum örgütlerinin oluşturduğu World Organization Against Torture, ABD yönetimine, tüm tutukluları mahkeme önüne çıkarma çağrısı yaptı. Örgüt, Guantanamo'daki kampta 30 tutuklunun intihar girişiminde bulunduğu yönündeki haberlere dikkat çekti.