ABD'nin, Irak'ta BM'ye kaydadeğer bir siyasi ve askeri rol vermeme şeklinde aylardır süren politikasında, Irak'ta son haftalarda kötüleşen güvenlik durumunun düzeltilmesi için yabancı barışgücü askerlerinin gelişini kolaylaştırmak amacıyla ilk defa önemli bir değişiklik meydana geliyor.

George W. Bush, Dışişleri Bakanı Colin Powell'a talimat vererek, Irak'taki ABD önderliğindeki işgal güçlerinin BM onaylı çokuluslu yapıya büründürecek ve BM'ye Irak'ta daha fazla rol tanıyacak bir tasarının BM Güvenlik Konseyi'nce kabulü için girişimde bulunulmasını istedi.

Washington, BM'yi Irak'ta devredışı bırakma politikasında değişikliğe gitmek zorunda kalırken, bir Amerikalı yetkili, Irak'ta hukuki meşruiyet arayan çeşitli ülkelerin kaygılarını gidererek, Irak'a askeri göndermelerini amaçladıklarını bildirdi. ABD'nin asker istediği ülkelerin başında Türkiye, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş bulunuyor.

Komuta yine ABD'nin olacak

Bush'un bu geri adımına karşın ABD'-nin Irak'ta BM'ye ne kadar fazla rol verilmesini kabul edeceği henüz belli değil. Ancak, başta Pentagon olmak üzere Amerikalı yetkililer, Irak'ta sayısı 140 bini bulan Amerikan askerlerinin Amerikan komutası altında kalmasında ısrar ediyor. Ancak Washington'un yeni ulaştığı noktada yönetim, ABD önderliğindeki güçlerin, BM tarafından tescil edilmiş bir uluslararası güce dönüşmesini kabul ediyor. Bir Amerikalı yetkili, "Fikrimiz, Irak'taki güçlerin birleşik bir komuta altında uluslararası bir güç olarak tanımlanması. Tabii ki komutanın ABD'de kalması şart" dedi. Diplomatik kaynaklara göre, ABD'nin Irak politikasındaki bu gelişme, ılımlı yaklaşımlarıyla bilinen Dışişleri Bakanlığı ile askerlerin ortak girişimi sonucu meydana geldi. Irak'ta BM'ye rol vermekte isteksiz olan Pentagon'daki sivil şahinler ise Irak'ta güvenlik konusundaki olumsuz gelişmeler ışığında şimdilik geri adım attı.

Bush, dün Powell ile biraraya gelerek, Güvenlik Konseyi üyeleriyle temasa geçmesi yönünde talimat verdi. Yönetim kademelerinde, Güvenlik Konseyi üyeleriyle tartışılmak üzere bir tasarı metni üzerinde çalışıldığı belirtildi.

Dışişleri-asker işbirliği

Washington, Irak'taki güçlerin ABD komutası altında kalmasını da şart koşacak. Washington'ın Irak politikasındaki bu önemli değişiklik için ılımlı Dışişleri ile askeri kanat, gözlemcilere göre, Pentagon'daki sivil şahinlere karşı birlikte çaba gösterdi. ABD Genelkurmay Başkan Yardımcısı Orgeneral Peter Pace'ın, bu yönde bir süredir lobi yaptığı belirtildi. Gözlemcilere göre, BM'ye daha fazla rol verilmesine karşı çıkan şahin Savunma Bakanı Donald Rumsfeld ve yardımcısı Paul Wolfowitz de, mevcut koşullarda geri adım attı.

Ancak ABD politikalarına karşıtlığıyla tanınan Fransa ile BM Güvenlik Konseyi'nde uzlaşmaya varılıp varılamayacağı şimdilik bilinmiyor. ABD'nin politika değişikliği konusunda ilk defa Dışişleri Bakan Yardımcısı Richard Armitage, geçen hafta işaret vermişti. ABD, BM'nin daha fazla devreye girmesiyle hem yabancı askerlerin barış gücü olarak Irak'a gelmesinin kolaylaşmasını hem de Irak'ın imarı için Avrupa ve Arap ülkelerinden milyarlarca dolarlık bağış sağlanmasını amaçlıyor. Ancak gözlemciler, BM Güvenlik Konseyi'nde daha önce ABD'nin Irak'ı işgaline karsı çıkan Fransa ile yaşanan sorunları hatırlatarak, Güvenlik Konseyi'nde bir uzlaşma sağlanıp sağlanamayacağının henüz belli olmadığına işaret ediyorlar.

"Irak politikası baştan savma"

Amerikan yönetiminin, savaş sonrası Irak'ın yeniden yapılandırılması ve kitle imha silahlarının bulunmasıyla ilgili programının, "eksik, yetersiz ve baştan savma'' hazırlandığı belirtildi. Washington Times gazetesinin ele geçirdiği, Amerikalı üst düzey generallere yönelik "Irak'ta Özgürlük Operasyonunun Stratejik Dersleri'' adlı gizli raporda, Irak'ta savaş sonrası hazırlıklardan sorumlu yetkililerin mümkün olan en iyi programı hazırlamak için yeterli zamanı olmadığına değinildi ve "Irak'ın yeniden inşası konusunda, Savunma Bakanlığı'ndaki yapının geç oluşturulmasının detaylı bir planın hazırlanması için gereken zamanı sınırladığı''na işaret edildi. Raporda, kitle imha silahlarının aranması programının da "gerçekten etkili şekilde'' yürütülmesi için yeterince erken harekete geçilmediği ifade edildi.