George W. Bush'un bazı Arap ülkelerini ziyaret edip devlet başkanlarıyla elele tutuşması, G-8 zirvesinde Fransa devlet başkanı Jacques Chirac ile samimi pozlar vermesi bazılarını şaşırttı. Bunu biliyorum. Eminim, Irak Savaşı öncesinden başlayan süreci yakından izleyen bir çoğunuz, "Ne oluyor?" diye sormuşsunuzdur. Erken yorumlar bile çıktı gazetelerde...

Oysa, fazla bir şey olduğu yok. Gelecek yıl yapılacak başkanlık seçimlerinde babasının 1992'de yaşadığını tekrar etmemek kaygısında George Bush ve kendince tedbirler alıyor. Dünya kamuoylarının birbirinden etkilendiğinin bilincinde olan Bush'un iletişim danışmanları, kendisine, "Öteki uluslara da biraz tebessüm et" aklını veriyorlar... Bir yönüyle Bush, etrafındaki şahinlere rağmen (belki onların da müsaadesiyle), gittiği yerlerde gülücükler saçıyor...

Amerika'nın dünyadaki itibarı yerlerde sürünüyor. Dünya halkları, 11 Eylül uğursuz eylemleri sonrasında sempati duydukları ABD'nin 'emperyal hevesleri'nden ürkmüş görünüyor. En 'Amerikansever' bilinen ülkelerde bile 'Amerika imajı' sıkıntıda... Bir zamanlar moda olan 'çirkin Amerikalı' söylemi gündeme yeniden egemen oluyor...

Bunları kafamdan uyduruyor değilim. Bush'un da dikkatle izlediği bir kuruluşun sıkça yenilediği 136 sayfalık kapsamlı bir araştırma, Washington'un yaldızının silinmeye yüz tuttuğuna işaret ediyor. Dünyanın dört bir yanında, insanlar, "Amerika" dendiğinde yüzlerini buruşturuyorlar... 'Amerikan karşıtlığı' her geçen gün biraz daha yaygınlaşıyor... Clinton'un dışişleri bakanı Madeleine Albright, partisiz PEW adlı Amerikan kuruluşunun 20 ülke ile Filistin'de 15 bin kişiyle görüşerek gerçekleştirdiği yoklamanın tablolarını gördüğünde, "Kendi halklarımızla Avrupalılar arasında son 50 yılda oluşturduğumuz sıcak bağlar gevşemeye yüz tutmuş; büyük bir tehlike bu" demekten kendini alamamış...

PEW bu yoklamaları belli aralıklarla yürütüyor, bu da izleyenlere kamuoyu kanaatlerindeki değişimi izleme fırsatı sağlıyor. Elimdeki son araştırma PEW tarafından mayıs ayı içerisinde gerçekleştirildi; sonuçları çok yeni. Bush, Arap ülkeleriyle G-8 zirvesine yeni araştırmanın taze şokuyla gitti...

İlk tespit şu: ABD'nin uğradığı uğursuz saldırılar sebebiyle kazanmış olduğu sempati, Irak Savaşı'nın zihinlerde oluşturduğu 'imaj' sebebiyle erozyona uğruyor. Geçen yaz, Fransızların yüzde 75'i, Almanların yüzde 70'i, Rusların yüzde 73'ü Amerika'nın teröre karşı savaşını destekliyordu; bu oranlar şimdi bayağı düştü (Sırasıyla 60, 60 ve 51). Tablolara göre, 'Teröre karşı savaş' karşıtlarının oranı Müslüman coğrafyada daha da yüksek: Pakistan ve Türkiye'de insanların yüzde 70'i, Ürdün'de yüzde 97'si teröre karşı savaşı desteklemediğini söylemiş...

Soğuma tek taraflı değil. İhtiyar kıtada yaşayan insanlar ABD'nin tavrından nasıl rahatsız iseler, yeni kıta sâkinleri de Avrupalılar için hoş şeyler düşünmüyor... 2002 Şubat'ında, "Fransızlar hakkında iyi, hatta çok iyi hisler besliyorum" diyen Amerikalıların oranı yüzde 79 iken, bugün bu oran yüzde 29'a düşmüş görünüyor. Almanları seven Amerikalıların oranı da, aynı dönem içerisinde, yüzde 83'ten yüzde 44'e düşmüş...

Avrupalılar ABD'den rahatsız, ancak bu rahatsızlıklarını Amerikan halkına yöneltmiyorlar. Bush'un elindeki kamuoyu araştırması, Avrupalıların olup bitenlerden kendisini suçladıklarını açıkça dışa vuruyor. "Gelişmelerden Amerika mı, Amerikan halkı mı, yoksa Başkan Bush mu sorumlu?" sorusuna alınan cevaplar ilginç. Fransa'da (yüzde 58), Almanya'da (67), İtalya'da (77) insanlar Amerikan halkına fazla itiraz etmiyor; Fransız ve Almanların dörtte üçü, İtalyanların üçte ikisi, İngiltere'de her 10 İngilizden altısı Bush'u sorumlu tutuyor... Ciddi tek istisna, ABD'nin Irak savaşında hemen yanı başında bulduğu İspanya; İspanyolların yarıdan fazlası "Amerikan halkı da sorumlu" demekte...

Henry Kissinger, Los Angeles Times gazetesine de taşıdığı bir tartışmada, son gelişmelerin en talihsiz sonucunun NATO'ya güvenin azalması olduğunu ileri sürüyordu. PEW araştırmasının en çarpıcı bulgusu Kissinger'ı destekler mahiyette. Albright'ın, "Bu, bir kırmızı kart" dediği tabloda, Fransa'da halkın dörtte üçü, İspanya, Türkiye ve İtalya'da onda altısı, Almanya'da yüzde 57'si, "Avrupa güvenliğinde daha bağımsız bir yol izlenmeli" görüşünü seslendirmiş... Amerikalıların yüzde 39'u ile İngilizlerin yüzde 51'i de aynı kanaati paylaşıyor...

PEW'un 2002 yılında 44 ülkede 38 bin denekle yürüttüğü daha geniş araştırmada, dünyanın her tarafındaki insanlar, ABD'nin savunduğu demokrasi, serbest piyasa ekonomisi ve hatta küreselleşme değerlerine sahip çıkarken, son araştırma, pek çok ülke insanlarının hayat tarzlarını tehdit altında gördüklerini ortaya koyuyor.

Araştırmayı yürüten kurumun başkanı Andrew Kohut, özellikle İslâm Dünyası'nda yükselen Amerikan karşıtlığından dehşete düşmüşe benziyor. "Amerikan karşıtlığı hem derinleşmiş, hem de yaygınlaşmış" diyor Kohut; "Afrika'da (Nijerya), Endonezya'da bile insanlar esas tehdit olarak ABD'yi görüyorlar ve bizim ülkelerini işgal edeceğimizi düşünüyorlar..."

Bush'un Araplarla, Putin'le, Chirac'la samimi pozlarının sebebi herhalde bu tablo.

TAHA KIVANÇ

Künye

Temsilcilikler

AboneFormu

MesajFormu