Üstad N. F. Kısakürek'in 20. yüzyıl fikir ve edebiyatında iz bırakmış güçlü ve renkli bir sanatkâr olduğunda elbetteki kimsenin şüphesi yoktur.. gerçek ve lirik bir şair, vizyonu ve buudları geniş bir mütefekkir (düşünür) kelime hazinesi zengin ve ifade kudreti yüksek bir dil ustası olduğu hususunda herkes hemfikirdir.

Size bugün onun edebi ve felsefi görüşlerinden bir demet sunarak hâtırâsını yâdetmek istiyorum: Üstad fikrini daima keskin ve veciz cümlelerle ifade etmiştir.. Söyledikleri hep şaşırtıcı olmuştur.. orijinal olmuştur.. maksadını bazan mermi gibi yalın ve yoğun, bazen de içiçe geçmiş komplike cümleciklerden yapılmış mecazlı metinler halinde dile getirmiştir.

Ona ait sözlere bir sıraya bağlı olmadan girebiliriz:

*

1931'de Nâzım Hikmet'e ait bir soruya şöyle cevap vermiş:

-Onunla konuştuk: O beni bıraktığı yerde farzediyor. Ben onu geçtiğim yerde görüyorum: Nazım zannediyor ki modernizm demek; vezinsiz, kafiyesiz, paramparça, lime lime; rengi, şekli, ritmi inkâr eden ve isyana, satha, kalıba, varan bir harekettir.. Zannediyor ki içten gelen âhengi, attığı nâralarla boğabilir ve ebedî gerçeği, bir karenin dört kenarı içinden seyredebilir.. Nâzım'ın şiirindeki dünya; eşya ve mesafeleri hudutlu, gökleri, basık bir tavan gibi saçlarınıza değen havasız bir küptür.. Fazla olarak doğmatiktir. Sanatta "doğma" ve "tez" çoktan iflas etti. Günümüzün bütün inceliği, "mâlûm" olmayanı, olmadığını sezmektir.

*

-"Nurullah Ataç, şiiri sadece müzik telâkkî ediyor. Ona göre yeni şiirin ölçüsü, âhenk ile samimiyettir. Siz de şiiri bu mânâda mı kabul ediyorsunuz?" şeklindeki bir soruya 1939'da şu cevabı veriyor:

-"Asla! Şiirin gayesi bence üstün idraktir. O, mutlak hakikat arar.. şiirde müzik, edâ, nakış, işçilik gibi kıymetler, bütün bunlardan evvel bulunması icabeden bir cevhere bağlı olmak iktiza eder (lâzımgelir)"

*

1972 yılında yaptığı bir Almanya seyahatinden sonra söylediği şudur:

"Bütün sistemini, Fransız mizacına zıt olarak, ferdî zekâyı iptal edip içtimaî (sosyal) zekâda toplayan Almanya'da Hitler devrinin ruhçu ve romantik nesillerinden hiçbir eser kalmamıştır.. Berlin'de adım başında rastlanan kiliselerin hepsi boş ve (Allah'a inanıyor musunuz?) suâline Alman gencinin verdiği cevap, cebindeki markları göstermekten ibarettir.

*

"Görülüyor ki para, birçok şeyi unutturduğu halde, hiçbir ihtiyacı gideremiyor..."

*

"Doğu'nun eksiği Batı'da, Batı'nın eksiği de Doğu'dadır."

*

"Paskal, bir adamın, rehbersiz hiçbir noktaya ulaşamayacağının en güzel misalidir. Birgün bir buhran ânında haykırıyor, (bana filozofların bulduğunu sandığı Allah'a inanışı değil, peygamberlerin nass halinde getirdiği inanışı veriniz) diyerek Nebîlerin adlarını birer birer Hz. İsa'ya kadar sayıyor.. en son peygamberi de zikretse kurtulacak.. Fakat son anda yetişir gibi olduğu vapuru en son anda kaçırıyor.."

*

"Resim, hürmet makamında olmadıkça câizdir.. Mûsikî de ilâhî tefekküre yardım ettiği nisbette helâle, kötülüğe yardım ettiği nisbette de harama yakındır."

*

"Edebiyatın münhal (açık, doldurulmamış) memuriyeti, benim nazarımda şairlikten önce münekkitliktir.. Bizde bir Lessing, bir Fague, Ruskin yoktur. Bu olmadıkça, gerçek bir edebiyat beklemek mümkün olamaz. Meselâ, Almanca'nın geçirdiği ilk buhran safhasında meydana bir Lessing çıkarken, onun yanı başında bir Goethe şu sözü söylemiştir: (bu millete edilebilecek en büyük fenâlık, onun diliyle oynamaktır.)"

*

-"Siz zaten (Kaldırımlar şâiri) olarak tanındınız.

-"Bu tabiri mütemadiyen kullanırlar. Halbuki Kaldırımlar şairi olmaktan ziyade (Çile) isimli şiirimin şâiri olmayı tercih ederim."

*

N.F. Kısakürek gibi; edebiyatı, felsefeyi siyaseti, aksiyonu hep beraber kucaklayan bir cins kafa bir daha ne zaman gelir.. bilmiyorum!..