YAKUP KOCAMAN / İSTANBUL
Dünyadaki ekonomik dengeleri değiştirebilecek kadar ekonomik gücü bulunan ABD son 3 aydır uluslararası para piyasalarını faizle korkutuyor. ABD Merkez Bankası'nın borçlanma faizlerini yükseltme kararı gelişmekte olan ülke ekonomilerini yeni bir çıkmaza sokmayı başardı. Faiz indirimi konusundaki belirsizlik ABD ekonomisine bağımlılığı fazla olan ülkelerde döviz ve faiz piyasasında çalkantılarda yol açtı. Geçtiğimiz ay içinde Türk sermaye piyasasında da faizdeki yükselme beklentisi yüzünden düşme trendi içinde olan dolar ve faizlerde yükseliş başlamıştı.

Dünyada 20 yılın en hızlı büyümesi

Dünya ekonomisinin son yirmi yılın en hızlı büyüme rakamlarına ulaştığı bildirildi. Dünya ekonomisini hareketlendirmede motor güç ise Asya ve gelişmekte olan ülkeler. Ancak bu ülkeleri bekleyen bir tehlike var: Faiz oranlarını yükseltmeye başlayan Amerikan Merkez Bankası FED. Economist dergisinin kuruluşu olan The Economist Intelligence Unit (EIU), ABD merkez bankasının faizleri yükseltme kararından sonra dünya genelinde akan parayı kendine çekeceği, bunun da gelişmekte olan ülke ekonomilerine darbe vurabileceği belirtiyor. FED yakın zaman önce yüzde 1 olan gecelik borçlanma faizini 0,25 puan artırarak 1,25'e çıkarmıştı. Uzmanlar, Ağustos'ta 0,25'lik bir artış daha yapacağını öngörüyor. FED'in faizleri 3 yıl boyunca kademeli olarak yüzde 3-4'lere çıkarabileceği konuşuluyor.

EIU tarafından, satın alma gücü paritesi temel alınarak yapılan araştırma tahminine göre, 2003 senesinde yüzde 3,9 oranında büyüyen dünya GSYİH'si 2004'te yüzde 4,9'luk bir büyüme gerçekleştirecek. Fakat dünya ekonomisinin büyümesine her ülke aynı hızda katılamıyor. Amerika, Çin, Hindistan, Japonya ve Tayland ekonomileri dünya ekonomisinin dinamosu haline gelmiş durumda.

Gelişen ülkelere borç bulma uyarısı

Uzmanlar, Amerikan Merkez Bankası FED'in borçlanma faizlerini yüzde 1'den yüzde 3-4'lere doğru kademeli olarak yükseltme kararı almasının ülke ekonomileri için yeni bir küresel risk oluşturduğunu dile getiriyor. FED'in bu kararının uluslararası piyasalarda dolaşan paranın yönünü ABD'ye çevireceği, böylece gelişen ekonomilerin borç bulma sorunu yaşayabileceği uyarısında bulunuluyor. EIU'ya göre gelişmekte olan ülkelerin borçlanma maliyetleri yükselecek. Faizlerin yükselmesine bağlı olarak bu ülkelerin paralarının dolar karşısında değer kaybetmesi bekleniyor. Büyük dış ticaret açığı ve dış borcu bulunan bu ülkelerin döviz ve ödeme sorunu ile de karşılabileceğine dikkat çekiliyor.