MELİK DUVAKLI
Üsküdar Bağlarbaşı'nda bulunan Cemil Meriç Kültür Merkezinin isminin Cemil Meriç Özürlüler Merkezi olarak değiştirilmesi bir süredir gündemde. İsim değişikliği fikrinin ortaya atılmasından bu yana sıcak gündeme pek yansımasa da, Üsküdar Belediyesi ile aydın çevreleri arasındaki polemikler devam ediyor.

Taraflar ne diyor?

Kültür merkezinin özürlüler merkezine dönüştürülmesi kararının arkasındaki isim olan Üsküdar Belediye Başkanı Mehmet Çakır'ın gerekçesi sözkonusu binanın bu günkü konumuyla rantabl kullanılamaması. Aydınların itirazı ise yüzde 12 lik bir özürlü nufusa sahip Türkiye'de özürlüler ile ilgili bu tür merkezlere ihtiyaç olduğu ancak her fırsatta kültürel alanların, kütüphanelerin ve ilmi aktivitelerin eksikliğinden dem vurulan ülkemizde bir kültür merkezine bunu reva görmenin doğru olmadığı yönünde olsa da konu ile ilgili asıl polemik bina üzerinden değil de Cemil Meriç'in kimliği üzerinden yürütülüyor. Aydınlar, 35 yaşında gözlerini kaybeden dehanın entellektüel kimliğinin böylece özürlü kimliğinin gölgesinde bırakıldığını düşünüyor. Dolayısıyla da Cemil Meriç isminin, entellektüel birkiminin göstergesi olarak bir 'kültür' tesisine verilmesinin daha isabetli olacağı görüşünde birleşiyorlar.

Oysa aydınlarımızın gözardı ettiği çok önemli bir detay var; Cemil Meriç 'kültür' kavramına amors duran bir ahlaki yapıya sahipti. Ve hayatı boyunca da 'kültür' kelimesine karşı mesafeli bir duruşa sahip oldu. Üstad, kültürün bize yansıyış biçimini batı medeniyetinin ihraç fazlası olarak görüyor, onun yerine kökeniyle, manasıyla, felsefesiyle bizden olan bir başka kavramı yani 'irfan'ı kullanıyordu.

'Kültür' yerine 'irfan' derdi

İrfanı sadece müsbet olana ait bir kavram, kültürü ise hem müsbeti hem de menfiyi barındıran daha muğlak ve kaygan bir zemin olarak görüyordu. Eserlerinde kültürden bahsederken onu batılı ülkelerin salyasına benzetiyor ve tiksinti uyandıran bir üslupla anlatıyordu. (Bakınız: Bu Ülke) Ancak Meriç'in sağlığında tiksintiyle bahsettiği 'kültür' onu ölümünden sonra da rahat bırakmıyor.

Bir yanda tartışmalar sürerken, diğer taraftan konferans salonu, sergi salonları, kafeterya ve kütüphane katlarıyla modern anlamda bir kültür mekanı olarak tasarlanan Cemil Meriç Kültür Merkezi'nin içinde bir ay önce başlatılan tadilat devam ediyor. Kapısında hala kültür merkezi ibaresi bulunan ancak çalışmalar nedeni ile kapalı tutulan bina önümüzdeki günlerde özürlü rehabilitasyon merkezine dönüşmüş haliyle yeniden açılışı yapılarak yoluna devam edecek.