HALE KAPLAN ÖZ
Prof. Necati Kara'nın "Kur'an'da Beden Dili" isimli kitabı Bilge Yayınları'ndan çıktı. Kitap, bedenin duruşu, oturuş, kalkış, yürüyüş şekilleri ve baş, yüz, alın, kaş, göz, ağız, dudak, omuz gibi organlanların ilahi mesaj içinde yüklendikleri rolleri anlamlandırarak mesaja araç olarak kullanan Kur'an'ı 'beden dili' açısından inceliyor. Kur'an'ın konuşmanın anlamsız olduğu yerde hem beden dilini kullanmış, hem de kullanılmasını önermiş olduğunu ortaya koyan kitabın yazarı Necati Kara ile insanın anlatımda en çok kullanğı dillerden biri olan beden dilinin Kur'an'daki yerini konuştuk.

Sizi Kur'an metnini beden dili açısından incelemeye iten neydi?

Bir çok sebep var. Ancak ben bunlardan ikisini vereyim: Kur'an'da, edep ve hayanın bedensel ifadesi olarak: "utana-sıkıla yürüme"; ayartma ve baştan çıkartmanın bedensel ifadesi olarak da: "kırıtarak çalımlı yürüme" biçimlerinin sunuluşu ve Hz. Meryem'le Hz. Zekeriya kıssalarında görüldüğü gibi çocuğun nereden olduğu konusunda kavminin sorgulamasında vereceği cevapta Hz. Meryem'e, konuşmanın anlamsız olduğu yerde işaretle konuşmanın önerilmesi; eşinin yaşlılığı ve kısırlığına rağmen- onun çocuk doğuracağına alamet olsun diye- Zekeriya (A.S.)'a işaretle konuşma dışında konuşamamasının mucize yapılması, bizi Kur'an da, ilahi mesaj karşısında ortaya çıkan bütün davranışların nasıl anlamlandırıldığı konusunu araştırmaya itti.

Daha önce bu konuda yapılmış benzer bir araştırma var mı?

Kutsal kitaplar (Tevrat, İncil, Zebur, Kur'an)'da beden dili konusunda -Batıda ve İslam aleminde- benden önce bir çalışmanın yapıldığı konusunda bir bilgiye ulaşamadım. Bu bakımdan çalışmamızın bu konuda bir ilk olduğu kanaatindeyim.

Kur'an da beden dilinin olmasının önemi nedir?

Kur'an da beden dilinin olması hem çok önemli hem de zorunlu gibi görülmektedir. Zira Kur'an, Beden dilini kullanmakla hem böyle bir dil olgusuna vurguda bulunuyor, hem de beden dili olmadan sözlü dille maksadın tam anlatılamayacağına dikkat çekmiş oluyor. Kur'an'ın niteliklerinden biri de, "mübin" dir. Mübin sözcüğü kök itibariyle hem ortaya çıkmak, açık seçik olmak; hem de "içte olan bir şeyi ortaya koymak" anlamına gelir. Açıklamak da söz, yazı, eylem, işaret, hal ve tavır vs. ile olur. Kur'an kendi ifadesiyle Allah'tan indirilen her şey insanlara açıklansın diye indirilmiş bir kitaptır. Bu kitabın maksadı, getirdiği ilahi mesajı bütün ayrıntılarıyla insanlara gereği gibi anlatmak ve açıklamak olduğundan ; o gerek "sözlü", gerek "işaret", gerek "sembol" ve gerekse "beden dili"nin bütün unsurlarını; hatta beden dili sınıfına sokulan ses tonlarını bile en ince noktasına varıncaya kadar değerlendirmeyi ihmal etmemiştir. Kur'an verdiği sözlü mesajla birlikte mesaja muhatap olan şahısların mesaj karşısındaki tepkilerini, onun organlarındaki davranışlarında tespit ederek verir. Böylece hem mesajdaki verim artırılır, hem de mesajın muhataptaki görüntüleri yankılanarak sonuç belirlenir.

Beden dili, diğer kutsal kitaplarda da var mı?

Evet. Kutsal kitaplarda ifade edilen hareketler vasıtasıyla peygamberler, halka Rabbin iradesini bildiriyor ve dolayısıyla bu işaretlerle Allah'la konuşmuş oluyorlardı. Beden dilinin insanlık tarihiyle başladığına birinci delil, bu dilin, insan davranışlarında kendini görüntülemesi; ikinci delili de, Tevrat, İncil, Zebur ve Kur'an'da ilahi mesajlar sunulurken bu mesajlar karşısındaki tutum ve davranışların anlatılmasında bedenin araç olarak kullanılmasıdır.

Çalışmanızda bedensel bir takım eylemlerin Kur'an'da duyguları ifadede araç olarak kullanılışlarını ve davranışların anlamlandırılışını inceliyorsunuz. Yapılan tüm bu çalışma Kur'an'ın muhatabına ne gibi bir fayda sağlıyor?

Beden dili ile ilgili hiçbir bilginin bulunmadığı bir dönemde bu dilin, kutsal metinlerde bütün detaylarla kullanılmış olmasını; beden dilinin hem sözlü dille başladığını, hem ilahi kökenli oluşunu, hem de beden dili olmadan sözlü dilin tek başına mesaj iletmede yetersiz kalacağını delillendiren bu çalışmamız, Kur'an'a karşı yeni bir bakış açısı olarak değerlendirilebileceği gibi, Kur'an'ın anlaşılmasında yardımcı kitap olarak da kabul edilebilir. Ayrıca bu çalışmanın, Kur'an'daki beden dilinin sosyal hayatta nasıl kullanılabileceğine dair bir rehber özelliği taşıdığı da söylenebilir. Kur'an ve sünnete muhatap olan kimseye, bu çalışmamız, bir taraftan iş hayatında, söyleşilerde, gündelik hayatta ve insanlar arası ilişkilerde insanların davranışları ile ilgili anlayışını geliştirebilir; diğer taraftan da duyguların ifadesi açısından Kur'an'ı daha iyi anlamasına yardımca olabilir.