Türkiye'deki çatışmalar ve bu çatışmaların beslediği siyasi kültür zaman zaman kabul edilemez boyutlara ulaşıyor.

Hakemlik yapması gereken ya da erdemlerden, hukuktan, ilkelerden yola çıkması gereken kurum ve örgütler bile belli bir ideolojinin, anlayışın, kesimin sözcülüğünü yapıyor. Erdem ve ilkeleri çıkarlarına uyarlıyor, hatta alet ediyorlar.

Türkiye'deki insan hakları örgütleri bu tür bir sıkıntının tam merkezinde yer alır. Hemen her örgüt genel siyasi eğilimleri doğrultusunda tercihlerde bulunur. "İnsan hakları ihlalleri ve sorunları arasında tercihler ve hiyerarşi yapar. Biri tesettür sorununa gözünü kapar, kimi insan hakları deyince sadece tesettürü anlar, diğeri insan canına o canı alanın kimliğine göre değer biçer. Bir başkası sorunlara sadece devlet çıkarı açısından bakar."

Bu aşırı siyasallaşma ve partizanlaşma Türkiye'de insan haklarının çıtasının aşağıya düşmesine, insan hakları mücadelesinin zemin kaybetmesine yol açan unsurlardan birisidir.

2004 Aralık ayında Ankara'da gerçekleştirilen, proje sorumlusu olduğum "İnsan Hakları Olimpiyatı" öncesi ve sonrasında çeşitli insan hakları örgütlerini biraraya getirme, aralarında konuşmalarını sağlama konusunda ne tür aşılmaz engellerle karşılaştığımızı çok iyi hatırlıyorum.

Kimi insan hakları örgütlerinin kendi politik hassasiyetlerine uygun bulmadıkları bu projeye karşı tavır aldıkları da yaşadığım ilginç deneyimler arasında.

Kabul etmek gerekir ki, insan hakları denince Türkiye'de ilk akla gelen en büyük ve güçlü yapının, İnsan Hakları Derneği'nin (İHD) son 10 yıl içinde bu olumsuz gelişmede önemli payı olmuştur. Bu pay da temel olarak "İHD ile PKK arasındaki enformel organik ilişkiler"den kaynaklanmıştır.

İHD'nin 1990'lı yıllarda devlet güçleri ile PKK arasındaki çatışmaları iki eşit devlet ya da meşru güç arasındaki çatışma olarak ilan etmesi, tutuklu PKK'lılara Cenevre Savaş Sözleşmesi'nin hükümlerinin uygulanmasını istemesi, PKK'nın 1000'lerle ifade edilen faili meçhullerden oluşan temizlik operasyonlarını görmezden gelmesi, bir diğer ifadeyle insan hakları mücadelesi çerçevesinde PKK'ya lojistik destek görevini üstlenmesi gerek bu örgütün imajının gerek insan hakları fikrinin kamuoyunda zedelenmesine yol açmıştı.

İHD özellikle son iki yıl içinde yeni bir hamle başlattığı, Kürt meselesi dışındaki konularda hassasiyetini arttırdığı da bilinen bir gerçek. Bununla birlikte bu değişikliğin örgüt kontrolündeki Kürt politikasının taktik değişiklikleriyle paralellik taşıyıp taşımadığı ciddi bir soru işaretiydi.

Hikmet Fidan cinayetinden sonra İHD'nin izlediği ürkek tutum ne yazık ki bu kaygıyı doğrular nitelikte oldu. Örgütün kurucularından Adalet Ağaoğlu'nun istifası böyle gündeme geldi. Ağaoğlu İHD'yi Fidan cinayetinde taraflı tutum takındığı, insan hakları ilkelerine ters düştüğünü düşündüğü için terk etti.

Ağaoğlu'nun bu adımı önemlidir ve semboliktir.

Hikmet Fidan cinayetinden sonra başta Ümit Fırat olmak üzere bir grup Kürt insanı PKK'ya açık itiraza yönelmeleri ne denli önemli ve anlamlıysa, Adalet Ağaoğlu'nun girişimi de çıkar ve ilke arasındaki sınırların yeniden kurulması açısından örnek bir adımdır.

Bu adım her şeyden önce "kendi iç hesaplaşmasını yeni Kürt siyaseti ilan eden, uzun vadeli milliyetçi bir refleksi demokrasi kavramıyla doğrulamaya yönelen bir anlayış"a alınan mesafedir.

Çoğulculuk bu mesafeyle, içeriden ve demokratlık ilkelerine uygun adımlara mümkün olur. Siyasi alan ancak bu şekilde farklılaşır, çeşitlenir ve çok sesli hale gelir. "Siyasi davaların ilkeler, insan hakları alanı, özgür düşünce üzerine kurduğu hükümranlık" ancak böyle engellenir.

Kendi payıma ve gözlemlerimden hareketle şunu söyleyebilirim:

Kendisini demokrat olarak niteleyenler, Kürt meselesine ilişkin çözüm önerileri söz konusu olduğunda şiddeti araç kılan, her sivil unsuru kendi politik duruşu ve çıkarının lojistik desteği haline getirmeye uğraşan iki güç arasında sıkışıp kalmaktan yorgun düşmüştür.

ALİ BAYRAMOĞLU

Künye

Temsilcilikler

Abone Formu

Mesaj Formu

Online İlan