MEHMET KOÇAK / YENİ PAZAR
Osmanlıların Balkanlardan çekilmesiyle büyük baskılara maruz kalan Sancak eyaleti Balkanlarda yaşanan kanlı olaylardan sonrasında yeni yapılanma ve demokratikleşme sürecine girmesiyle haklarına kavuşmaya başladı. Bosna ve Kosova'da yaşanan kanlı iç savaşların baş sorumlusu olarak tutuklanarak Lahey'e gönderilen Sirbistan eski Devlet Başkanı Slobodan Miloşeviç sonrası değişim politikaları başlatan Belgrad yönetimi Sancak eyaletini azınlıklar statüsünde kabul etti. Uluslararası baskılar sonucu yavaşta olsa değişim sürecine devam eden Sirbistan yönetimi, Sancak halkı üzerindeki anti demokratik baskı uygulamalarına büyük ölçüde son vererek, Sırpçanın yanında Boşnakça ve İslam dini eğitim haklarını da resmen tanıdı. Sırbistan Avrupa standartları çerçevesinde azınlık olarak tanıdığı Sancak ile görüşmelerini Sancak Boşnakları Milli Meclisi ile sürdürüyor. Miloşeviç sonrası Sirbistan'da başlatılan demokratikleşme ve insan haklarını iyileştirme programı süresinde Sancak eyaletinin elde ettiği haklar ve Sancak Boşnakları Milli Meclisi'nin çalışmaları ile geleceğe yönelik beklentileri hakkında Sancak SDA (Demokratik Eylem Partisi) Genel Başkanı ve Sancak Boşnakları Milli Meclis Başkanı Dr. Süleyman Ugljanin gazetemize önemli açıklamalarda bulundu.

Miloşeviç'in tutuklanıp Lahey'e gönderilmesinden sonra Belgrad yönetiminde bir takım değişimler gözlemleniyor. Bu değişimler sizi tatmin ediyor mu ve Sancak eyaleti olarak haklarınızı elde edebildiniz mi?

Bosna ve Kosova'da insanlık adına utanç verici kanlı savaşlar yaşandı. Ancak görüldüğü gibi sonunda haksız olan er veya geç cezasını buluyor ve bulacaktır. Şartlar ne olursa olsun her şeyi uzlaşma zemini içinde ve görüşmeler yoluyla çözmek lazım. Eğer böyle olsaydı, bugün Sırbistan bu halde olmayacaktı. Komşularıyla barışık ve uluslararası camianın içinde saygın bir yeri olacaktı. Yani iç ve dışda barışık kalkınmış bir Sırbistan olacaktı. Ancak yanlı ve kural tanımaz yanlı politikaların sonucu işte bu sonuçları doğurdu. Miloşeviç sonrası biz Sırbistan'a şu çağrıyı yaptık. "Biz bazı fanatik Sırp siyasilerin iddia ettiği gibi bölücü veya Sancak'da İslam devleti kurma hayali peşinde asla değiliz. Biz insani haklarına kavuşmuş baskısız ve ayrıma tutulmayan ve eşit haklara sahip olmak istiyoruz" diyerek Belgrad yönetimine "Ülkenin demokratikleşmesi, İnsan hak ve hürriyetlerinin işler hale gelmesi ve her türlü dışlayıcı ve ayırımcı politikalar yerine uzlaşıcı ve eşit haklarla verilerek toplumsal barışın sağlanması konusunda kendilerine destek vermeye hazır" çağrımızı yaptık. Bu çağrımız kısmen de olsa dikkate alındı ve Sancak'taki diğer siyasilerle birlik de bu ilkeler içinde kalmak şartıyla başlattığımız siyasi faaliyetler sonucu bazı temel haklarımıza kavuşmuş olduk. Belgrad'daki reform ve değişimler bizim haklarımızı elde etmemize önemli ölçüde yardımcı oluyor. Avrupa Standartları çerçevesinde Azınlık statüsünde Sancak eyaleti resmen tanındı. İslam dini eğitimi ve Boşnakça dili resmen kabul edildi.

Sirbistan'daki demokratikleşme devam etmeli

Meclisinizin aldığı kararları Belgrad yönetimi onaylıyor mu, meclisiniz Sancak eyaletinin resmi temsil sıfatını mı taşıyor?

Belgrad yönetimi tarafından 6 Eylül 2003 tarihinde Sancak Boşnakları Milli Meclisi adıyla Sancak Eyaletinin en üst düzey makamı olarak resmen tanındık. 13 Eylül 2003 tarihinde yapılan seçim sonuçlarına göre 35 kişiden oluşan meclisimiz toplandı ve Sancak anayasasını kabul etti. Çalışma program ve yıllık faaliyet planlarımızı oluşturduk. Ben de bu meclisin başkanı seçildim. Meclisimiz il toplantısında hazırladığı tüzük ve Sancak Milli Bayrağı, Dini ve Milli bayramları ile tatil günlerini resmen kabul etmiş ve Sırbistan hükümetine onaylatmıştır. Sancak Eyaleti Meclisi Sırbistan Azınlıklar ve İnsan hakları bakanlığına bağlı olarak çalışmaktadır. Elbette her aldığımız kararı onaylatamıyoruz. Bazen sıkıntılar yaşanmaktadır ve Belgrad henüz demokratikleşme sürecini yaşıyor ve Bosna ve Kosova savaşlarının getirdiği bazı önemli sorumlulukları yerine getirme uğraşı içindedir. İstediğimiz tüm hakları elde etmiş değiliz. Ancak Belgrad demokratikleşme sürecine girmiştir. Bu süreç ilerledikçe daha bir çok haklarımıza kavuşacağımıza inanıyorum.

Belgrad yönetiminin yanında Sancak eyaleti siyasileri olarak sizler değişimi gerçekleştirebiliyor musunuz?

Farklı bir yönetim içinden geliyoruz. Buna rağmen çok büyük mesafeler aldık. Demokratik ortamı yaşayarak benimsemeye çalışıyoruz. Bugün Sancak'ta azımsanamayacak kadar siyasi parti resmen faaliyet içindedir. Sivil toplum kuruluşları ve dini yapılanma ve eğitim alanlarında geldiğimiz nokta bizim kurumsallaştığımızın ifadesidir. Çok ciddi ve önemli mesafeler aldık ve daha doğru, sağlam ve emin adımlarla ilerlemeye kararlıyız. Bu bir kültür olayıdır ve biz bu kültürü benimsemişiz. Sancak olarak bizler demokratikleşmeyi Sirbistan ile birlikte geliştirebiliriz. Çünkü Meclis olarak tüm aldığımız kararlar oradan onaylanarak gerçekleşiyor.

Türkiye ile ilişkilerininiz hangi seviyede? Türk halkına bir mesajınız varmı..?

Sancak'taki nüfusumuzun çok çok üstünde Sancak'lı Türkiye'de yaşamaktadır. Tarih, kültür ve din gibi önemli ortak bağlarımız vardır. Ben 3-5 sürgün yılımı Türkiye'de geçirdim. Çok yakın dostlarım var. Yakın akrabalarımızın Türkiye'de olmaları nedeniyle yakın ilişkilerimiz tarih boyu devam ede gelmiştir. Biz kendimizi Türkiye'de yabancı olarak hissetmiyoruz. Buradan Türklere de çağrıda bulunuyorum: "Siz de bizi ziyaret edin. Sancak'a gelin. Geldiğinizde kendinizi bulacaksınız. Sancak'ta hala Osmanlı tarihi eserleri ayakta sizlerin ziyaretini bekliyor." Sancak Boşnakları Milli Meclisi heyeti olarak Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ı ziyaret edip bir süre görüştük. Meclisimizin çalışmaları ve Sırbistan'da devam eden demokratikleşme hakkında bilgi verdik.